Jak cofnąć przelew do oszusta?

Wpisujemy numer rachunku, kwotę przelewu i zatwierdzamy transakcję. Operacja zakończyła się pomyślnie, ale po kilku dniach sprzedawca dopomina się o pieniądze. Zapewniamy, że przelew już dawno poszedł. Wysyłamy mu nawet potwierdzenie. Okazuje się, że numer konta z e-maila nie należy do właściwego odbiorcy. Ktoś podszył się pod sprzedawcę i pieniądze trafiły do cyberprzestępcy. Czy da się cofnąć przelew do oszusta i odzyskać środki? Sprawdzamy.

Co robić, kiedy zlecimy przelew na konto oszusta?

Przy wpisywaniu numeru konta łatwo o pomyłkę. Wystarczy zamienić jedną cyfrę, by nasz przelew trafił nie tam, gdzie powinien. Są ludzie, którzy po prostu odeślą omyłkowo otrzymane pieniądze, bez względu na to, czy będzie to 50 zł, czy 50 tys. zł. Sprawa się kompiluje, kiedy mamy do czynienia z oszustem.

Włamania na konto bankowe, phishing (oszust podszywa się, np. pod dostawcę usług, bank), atak socjotechniczny – przestępcy próbują na różne sposoby dostać się do naszych pieniędzy. Należy również bacznie przyglądać się wszelkim ofertom na portalach ogłoszeniowych i aukcyjnych. Zdarza się, że po opłaceniu zamówienia kupiec nie otrzymuje tego, za co zapłacił, a sprzedawca znika bez śladu.

Tu warto zaznaczyć, że dość często do oszustwa wykorzystywany jest BLIK, gdzie przelew na telefon BLIK jest księgowany natychmiastowo. Alternatywnie oszust może poprosić o wypłatę z bankomatu BLIK. W przypadku wszelkich płatności BLIK powinniśmy zachować szczególną ostrożność. Pomimo tego, że sam BLIK jest w pełni bezpieczną usługa przekazywania środków.

Nietrudno więc paść ofiarą oszustwa. Jak działać, kiedy okaże się, że nasze pieniądze trafiły w nieuczciwe ręce?

Przelew na konto oszusta – próba zatrzymania

Gdy chwilę po wykonaniu przelewu zorientujemy się, że padliśmy ofiarą oszustwa, można spróbować go cofnąć. O powodzeniu całej operacji decyduje czas i rodzaj przelewu, jaki zleciliśmy. Jeśli wykonaliśmy zwykły przelew Elixir, można go zatrzymać pod warunkiem, że nie wstrzelił się jeszcze w najbliższą sesję rozliczeniową.

Trzeba jak najszybciej skontaktować się z bankiem, np. za pośrednictwem infolinii lub czatu i domagać się zatrzymania przelewu. Jeśli zdążymy przed sesją Elixir, bank powinien po prostu cofnąć naszą dyspozycję.

Na wstępie najlepiej zaznaczyć, że doszło do oszustwa i liczy się każda sekunda. Może zdarzyć się, że konsultant uzna, że nic nie da się zrobić. W takim przypadku warto być nawet natarczywym lub poprosić o połączenie z innym konsultantem.

Co ważne, niektóre instytucje udostępniają opcję anulowania zlecenia płatniczego przez bankowość elektroniczną lub aplikację mobilną.

Niestety, gdy zleciliśmy przelew natychmiastowy (np. Blue Cash lub Express Elixir) zatrzymanie go jest niemożliwe. Jak sama nazwa wskazuje, trafia on natychmiast do odbiorcy (maksymalnie do 15 minut, ale najczęściej nawet w ciągu kilkunastu sekund). Podobnie w przypadku przelewów wewnątrz bankowych i BLIK-a. Ciężko w tym czasie skontaktować się z bankiem, nie mówiąc już o wszczęciu jakiejkolwiek procedury.

Zgłoszenie sprawy do organów ścigania

Bez względu na to, czy uda się zatrzymać przelew do oszusta, czy nie – powinniśmy złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Obecnie popełnienie przestępstwa możemy zgłosić nawet online – poprzez stronę rządową gov.pl. Najlepiej załączyć wszystkie dowody związane ze sprawą, np. wydruk korespondencji mailowej, potwierdzenie przelewu, dokumenty sprzedaży. Warto zaznaczyć, że jest to przestępstwo ścigane z urzędu, nawet gdy wysokość oszustwa wynosi 1 zł. W przypadku odmowy wszczęcia postępowania na policji, należy poprosić o wydruk odmowy i z tym dokumentem udać się do najbliższej prokuratury. Alternatywnie możemy napisać zażalenie na odmowę wszczęcia lub umorzenie śledztwa. Warto wywierać presję na organy ścigania.

Niestety choć szanse na odzyskanie pieniędzy w toku postępowania karnego są dość niskie. To coraz więcej takich spraw kończy się złapaniem i skazaniem oszusta. W efekcie ofiary odzyskują przynajmniej cześć środków. Nie oznacza to jednak, że nie warto zgłaszać takiego przestępstwa. Może okazać się, że służby są na tropie oszusta, a dowody, które dostarczymy pozwolą go złapać.

A jeśli przestępca nie wypłacił jeszcze środków, prokuratura może ustanowić zabezpieczenie majątkowe na jego rachunku. Dlatego zawsze warto wypróbować wszystkie możliwe sposoby i działać bardzo szybko

Jak odzyskać pieniądze z przelewu oszustwa – zgłoszenie w banku

Zgodnie z nowelizacją ustawy o usługach płatniczych z 2018 roku banki mają obowiązek pomóc klientowi w odzyskaniu pieniędzy z błędnie wykonanego przelewu. Wystarczy złożyć odpowiednią dyspozycję. Można to zrobić osobiście, za pośrednictwem infolinii lub bankowości elektronicznej. Wtedy bank w ciągu 3 dni informuje odbiorcę, że otrzymał błędny przelew. Beneficjent ma obowiązek zwrócić środki w ciągu 30 dni.

Pamiętajmy jednak, że mamy do czynienia z oszustem, który nie ma zamiaru oddawać, swoich ciężko wyłudzonych pieniędzy. W takim wypadku bank jest zwolniony z tajemnicy bankowej i ma prawo przekazać klientowi dane odbiorcy. To jak odzyskać pieniądze z błędnego przelewu oraz jak sprawdzić właściciela rachunku opisaliśmy w osobnych artykułach.

Powództwo cywilne

Mając dane właściciela rachunku, który przywłaszczył sobie nasze pieniądze, możemy wytoczyć przeciwko niemu powództwo cywilne. Niestety w tym przypadku należy uzbroić się w cierpliwość, gdyż takie sprawy mogą się ciągnąć latami.

Jak odzyskać pieniądze przelane na konto oszusta – życiowy przykład

Przedstawiamy wam przykład z życia wzięty. Sytuacja miała miejsce w Alior Bank, gdzie zaraz po wysłaniu przelewu, wchodzi on do paczki Elixir i jego wycofanie jest teoretycznie nie możliwe. Transakcja miała miejsce w czwartek wieczorem, tym samym przelew powinien wyjść z banku już w piątek rano. Klient padł ofiarą phishing, gdzie oszuści wysłali mu lewą stronę Allegro z aukcją. Po zakupie przedmiotu, użytkownikowi pokazały się dane do przelewu na konto w innym banku. Klient opłacił aukcje standardowym przelewem, ale zaraz po jego wysłaniu zauważył, że coś jest nie tak i strona jest tworem oszustów, a nie prawdziwą stroną Allegro.

W związku z powyższym skontaktował się z bankiem opisując całą sytuacje. W pierwszym kontakcie Pani konsultantka, powiedziała mu że nic nie da się zrobić. Przelew trafił do paczki Elixir i zostanie wysłany z samego rana.

Osoba ta jednak nie dała za wygraną, ponowienie skontaktowała się z infolinią i opisała sytuacje w bardziej stanowczy sposób, że padła ofiarą oszustwa i sama transakcja jest kradzieżą. Po dość intensywnej interwencji, konsultant Alior Banku natychmiast przekazał sprawę do działu bezpieczeństwa. W kolejnym etapie dział bezpieczeństwa zlecił wyksięgowanie przelewu z danej sesji Elixir. I tak nad ranem udało się zatrzymać przelew. Kwota przelewu szczęśliwie została zwrócona na rachunek bankowy. Jednocześnie bank wdrożył procedurę bezpieczeństwa i wymusił zmianę danych do logowania/dostępu wraz z ponownym ustawieniem dostępu w aplikacji mobilnej.

Powyższej metody cofnięcia przelewu nie należy nadużywać, powinna ona zostać zastosowana tylko w przypadku kradzieży lub oszustwa.

Kiedy można domagać się zwrotu pieniędzy od banku?

Wyobraźmy sobie sytuację, że cyberprzestępca uzyskuje dostęp do naszych danych do logowania. Włamuje się na konto bankowe i przelewa na swój zagraniczny rachunek wszystkie nasze oszczędności. Dodatkowo zaciąga kredyt na kilkadziesiąt tysięcy złotych. Bank bez żadnych przeszkód realizuje wszystkie dyspozycje i nalicza dodatkowo opłaty w związku z przewalutowaniem.

Doszło tutaj do tzw. nieautoryzowanych transakcji płatniczych. Płatnik nie wyraził zgody na realizację transakcji w sposób ustalony w umowie między klientem a bankiem.

Chociaż banki często starają się uniknąć odpowiedzialności, zgodnie z art. 46 u.p.p. w takim przypadku mają obowiązek niezwłocznie, nie później jednak niż do końca dnia roboczego następującego po dniu stwierdzenia wystąpienia nieautoryzowanej transakcji, którą został obciążony rachunek płatnika, lub po dniu otrzymania stosownego zgłoszenia, zwrócić płatnikowi kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej. (…) W przypadku gdy płatnik korzysta z rachunku płatniczego, dostawca płatnika przywraca obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza. Data waluty w odniesieniu do uznania rachunku płatniczego płatnika nie może być późniejsza od daty obciążenia tą kwotą.

Wyjątkiem są sytuacje kiedy:

• bank podejrzewa oszustwo niby poszkodowanego (ma na to dowody) i zawiadomił o tym odpowiednie organy ścigania:
• klient dokonał zgłoszenia dopiero po 13 miesiącach od momentu obciążenia rachunku;
• płatnik doprowadził do nieautoryzowanej transakcji umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

To bank ma obowiązek udowodnić, że:

• operacja była odpowiednio autoryzowana;
• system bankowy zadziałał prawidłowo i był właściwie zabezpieczony;
• to płatnik ponosi odpowiedzialność za nieautoryzowaną operację.

Co ważne, najpierw bank musi zwrócić środki, a dopiero potem szukać winnego.

O nieautoryzowanej transakcji płatniczej możemy mówić tylko wtedy, kiedy płatnik nie udziela zgody na wykonanie przelewu. Nie odnosi się to do sytuacji, gdy, np. po finalizacji zamówienia otrzymamy fikcyjnego e-maila z danymi do przelewu i wyślemy pieniądze nie do sprzedawcy, a do oszusta.

Bank nie odpowiada za błędnie wprowadzony numer konta, jeśli płatnik z własnej woli potwierdził przelew. Nie ma także obowiązku weryfikować, czy numer rachunku rzeczywiście należy do beneficjenta podanego w treści zlecenia.

Jak się chronić przed potencjalnym oszustwem

1. Pośpiech zawsze jest złym doradcą. Łatwo wtedy nie tylko o pomyłkę w numerze rachunku, ale także utratę czujności.
2. Jeśli zawsze wykonujemy przelew na to samo konto i nagle odbiorca wysyła wiadomość z nowym numerem rachunku, upewnijmy się (innym kanałem kontaktu), czy nikt się pod niego nie podszywa.
3. Kilkukrotnie sprawdzajmy poprawność numeru, bez względu na to, czy go kopiowaliśmy, czy przepisywaliśmy.
4. Nie otwierajmy podejrzanych maili i nie klikajmy we wszystkie linki. Za nimi może kryć się złośliwe oprogramowanie, które zainstalujemy na swoim urządzeniu. Wówczas cyberprzestępcy mogą, np. podmieniać numery rachunku lub włamać się na nasze konto.
5. Nie zgadzajmy się na płatność z góry poza portalem ogłoszeniowym lub aukcyjnym.

Przelew na konto oszusta podsumowanie

W przypadku powyższego problemu liczy się czas, warto niezwłocznie skontaktować się z bankiem, dodatkowo koniecznie należy poinformować organy ścigania. Tu liczy się czas, każda minuta i godzina. W przypadku oszustw na OLX, grupach na Facebooku i innych tego typu portalach. Często oszuści wpadają po czasie i udaję się odzyskać pieniądze. Czym więcej osób się zgłosi tym większa szansa złapania oszusta.

Warto zaznaczyć, że to nie jedyne typu oszustw. Warto wiedzieć jak bezpiecznie płacić kartą w internecie. W przypadku kart, dla wszystkich rachunków z naszego rankingu kont osobistych możemy skorzystać z procedury charge back lub reklamacji bankowej.

FAQ

Autor artykułu

Maciek Król

Pozostałe publikacje autora

Ukończył studia w Szkole Głownej Handlowej. Zawodowo związany z branżą farmaceutyczną od strony finansowej. Pasjonat rynków finansowych, giełdy i inwestycji. Z sukcesami pomnaża prywatne środki na Warszawskim Parkiecie. W Finhack'u dba o aspekt merytoryczny artykułów finansowych i pomaga planować przyszłe treści dla naszych czytelników.