IKE i IKZE – ulga podatkowa. Kiedy przysługuje?

Oszczędzając na IKE lub IKZE myślimy przede wszystkim o godnej starości i profitach, jakich doświadczymy po przejściu na emeryturę. Jednak warto wiedzieć, że, np. odkładając na IKZE, ulga podatkowa przysługuje nam co roku przy rozliczaniu PIT-u. Jakie podatki dotyczą osób oszczędzających na rachunkach emerytalnych? Wyjaśniamy.

System emerytalny w Polsce – najważniejsze informacje

Polski system emerytalny składa się z trzech filarów:

• I filar, czyli ZUS

To obowiązkowa składka emerytalna, która trafia na indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS.

• II filar, czyli ZUS + OFE

Ten system odkładania na emeryturę również jest obowiązkowy, jednak ubezpieczony ma prawo wybrać jeden z dwóch modeli oszczędzania. Pierwszy polega na tym, że cała składka trafia na subkonto w ZUS-ie. W drugim zaś część środków ląduje w ZUS-ie, a reszta w OFE, czyli Otwartym Funduszu Emerytalnym.

• III filar, czyli IKE, IKZE, PPE i PPK

Oszczędzanie w ramach III filaru jest zupełnie dobrowolne, jednak zalecane, jeśli na emeryturze chcemy utrzymać aktualny standard życia. Wpłat na IKE i/lub IKZE ma prawo dokonywać już 16-latek, o ile w danym roku kalendarzowym otrzymywał wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę. Osoby powyżej 18 roku życia muszą pamiętać jedynie o obowiązujących w danym roku limitach wpłat na IKE oraz IKZE.

By zachęcić Polaków do odkładania na starość, rząd przewidział dla oszczędzających korzystne rozwiązanie podatkowe. Więcej na ich temat opowiemy w dalszej części artykułu.

IKE i IKZE a ulga podatkowa. Czy wpłaty na rachunki emerytalne da się odliczyć od podatku?

IKE – bonus podatkowy dla cierpliwych

Odkładając na IKE, musimy uzbroić się w cierpliwość. Oszczędzający w ten sposób skorzystają z ulgi podatkowej dopiero po skończeniu 55 (przy wcześniejszej emeryturze) lub 60 roku życia i wypełnieniu jednego z dwóch warunków:

1. dokonywaniu wpłat przez minimum 5 lat kalendarzowych;
2. dokonaniu wpłaty ponad połowy wartości funduszy znajdujących się na rachunku na 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę.

Wówczas wypracowane zyski będą zwolnione z podatku Belki.

Warto wspomnieć również o tym, że spadkobiercy, którzy odziedziczą środki z IKE, nie zapłacą ani podatku od zysków kapitałowych, ani podatku od spadku i darowizn. Mogą otrzymać środki, np. w wyniku wypłaty transferowej. Więcej o wypłatach transferowych IKE i IKZE w dedykowanym artykule. Dodatkowo warto przeczytać o kwestiach dziedziczenia na IKE, IKZE, PPK, PPE.

IKZE – ulga podatkowa co roku

Osoby gromadzące swój kapitał emerytalny przy pomocy IKZE, mogą niemal natychmiast (tj. przy rocznym rozliczeniu podatku dochodowego) odczuć korzyści wynikające z oszczędzania. Mają bowiem prawo odjąć kwotę wpłat od dochodu i obniżyć dzięki temu podatek należny fiskusowi.

Dotyczy to dochodu, który jest opodatkowany według skali podatkowej (12 i 32%) lub podatkiem liniowym (19%) oraz przychodu opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Z przywileju może skorzystać każdy, kto w danym roku dokonał wpłat na IKZE i potrafi to udokumentować. Dowodem będzie, np. potwierdzenie przelewu bankowego. Ważne, aby taki dokument zawierał datę wpłaty, dane wpłacającego i odbiorcy, kwotę oraz tytuł przelewu.

Do dokonywania wpłat na IKZE możemy upoważnić swojego pracodawcę. W takim wypadku, by rozliczyć ulgę, musimy przedłożyć dokumenty świadczące o tym:

• że nasz pracodawca jest uprawniony do realizacji wpłat;
• jakie kwoty były wpłacane.

Odliczeń dokonamy na takich formularzach jak:

• PIT-37;
• PIT-36;
• PIT-28;

– dołączając PIT/0

• PIT-36L.

Możemy jednocześnie korzystać z innych ulg (np. na dziecko), rozliczać się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Warto wiedzieć, że jeśli na konto IKZE wpłaciliśmy więcej, niż wynosi nasz dochód, mamy prawo odliczyć jedynie kwotę do wysokości zarobków. Wartość odliczenia nie może przekroczyć maksymalnego limitu wpłat obowiązującego w danym roku kalendarzowym.

ulga podatkowa IKZE – czy to się opłaca?

Szczerze mówiąc, operacja ta będzie średnio opłacalna dla osób rozliczających się ryczałtem czy będącym w pierwszym progu podatkowym. Przykładowo etatowiec za odłożenia 9388 zł, zapłaci 1126 zł mniejszy podatek. Dla tych osób może pojawić się inny problem, odłożenie tak wysokiej kwoty przy zarobkach do 120 tyś zł może być zwyczajnie trudne. Inaczej sprawa wygląda dla osób wkraczających w drugi próg podatkowy. W ich przypadku przy wpłacie na poziomie 9388 zł, roczny podatek zmniejszy się o 3004 zł. Efektywnie za odłożenie 9388 zł zapłacimy tylko 6384 zł, więc jest to bardzo opłacalne. Naszym zdaniem jedynie bardziej opłacalne jest uczestnictwo w PPK. To co rekomendujemy, to zapisanie się do PPK, następnie raz do roku dokonanie wypłaty z PPK i wpłacenie tych pieniędzy na IKZE. Dzięki temu, nasza wpłata na IKZE zostanie za sponsorowana przez państwo (zwrot podatku) i pracodawce (jego części wpłaty).

Zwrot z IKE lub IKZE – jak rozliczyć?

Zarówno w przypadku IKE, jak i IKZE można poprosić o wcześniejszą wypłatę pieniędzy. Pamiętajmy, jednak, że wcześniejsze wycofanie środków najczęściej oznacza starty. Jak uwzględnić zwrot z IKE i/lub IKZE w zeznaniu rocznym?

Wypłacając środki z IKE przed spełnieniem warunków wymaganych ustawowo, zapłacimy podatek od zysków kapitałowych. Jednak to nie oszczędzający, a instytucja finansowa prowadząca rachunek ma obowiązek obliczyć kwotę tego podatku i odprowadzić go do urzędu skarbowego. Oznacza to, że nie musimy nic robić.

jak rozliczyć zwrot z IKZE w pit-37?

Natomiast otrzymując zwrot z IKZE (czyli wypłacając środki przed ukończeniem 65 roku życia), kwotę wypłaty uwzględniamy w zeznaniu rocznym (w rubryce: Przychód – Inne źródła). Niestety zwiększa to podstawę opodatkowania, co może wiązać się z koniecznością zapłacenia wyższego podatku. W przypadku likwidacji IKZE przed terminem, nie ma konieczności dokonywania korekty odliczeń w poprzednich latach. Przekładając zapisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dokładnie art. 20 ust. 1. Po prostu kwotę zwrotu, którą otrzymaliśmy wykazujemy w PIT i płacimy od tego stosowny podatek. Jeśli jesteśmy w 1 progu podatkowym będzie to 12%, natomiast dla dochodów powyżej 120 tyś zł zapłacimy 32%. Warto dostosować moment wypłaty do naszej sytuacji (np. najlepiej dokonać tak wypłaty by nasz dochód nie przekroczył 120 tyś zł).

Czy wpłacając na PPK lub PPE można skorzystać z ulgi podatkowej?

Mamy prawo jednocześnie brać udział we wszystkich programach dostępnych w ramach III filaru i czerpać korzyści z każdego z nich. Omówiliśmy już kwestie podatkowe związane z IKE i IKZE, a jak wygląda to w przypadku Pracowniczych Planów Kapitałowych i Pracowniczych Programów Emerytalnych?

W przypadku PPK(Pracownicze plany kapitałowe) środki wpłacane zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika są już opodatkowane. Nie można ich odliczyć od podatku i nie przysługują z tego tytułu żadne ulgi. Przy wypłacie środków po spełnieniu wymaganych warunków można uniknąć zapłaty podatku od zysków kapitałowych.

Podobnie wygląda sytuacja przy PPE(Pracowniczy program emerytalny). Korzyści podatkowe odczujemy dopiero przy wypłacie środków po przejściu na emeryturę – ominiemy wówczas podatek Belki oraz podatek dochodowy.

IKE i IKZE – ulga podatkowa. Podsumowanie.

Jak widać, oszczędzanie na IKE i/lub IKZE pozwala nie tylko zgromadzić dodatkowy kapitał na emeryturę, ale także uniknąć podatków, które musielibyśmy zapłacić przy odkładaniu na własną rękę, np. za pomocą funduszy inwestycyjnych. A przy IKZE realne korzyści finansowe możemy odczuwać co roku, rozliczając się z fiskusem. Więcej rozważań na temat opłacalności IKE i IKZE opisaliśmy w oddzielnym artykule.

Wspomniane profity to tylko forma zachęcenia Polaków do oszczędzania, które niestety jest koniecznością. Jeśli realnie patrzymy w przyszłość, widzimy, że poleganie wyłącznie na świadczeniu z ZUS nie zapewni nam godnej starości. Będąc przy kwestii oszczędzania, zachęcamy do sprawdzenia naszego rankingu kont osobistych, gdzie prezentujemy ciekawe promocje bankowe. Do zyskania nawet kilkaset złotych za założenie pojedynczego konta bankowego.

Autor artykułu

Michał Król

Pozostałe publikacje autora

Z wykształcenia finansista. Posiada wieloletnie doświadczenie w instytucjach finansowych i bankach. Czuwa nad merytorycznymi aspektami artykułów. Potrafi w jasny i prosty sposób wyjaśnić nawet zawiłe aspekty świata finansów. Na bieżąco śledzi nowości w świecie Fintechów i podpowiada jak najlepiej wykorzystywać funkcje poszczególnych z nich. Lubi Podróże, zainteresowany jest światem inwestycji i jest pasjonatem Lotnictwa.