Ulgi podatkowe w PIT

Ulgami podatkowymi i innymi zwolnieniami w podatkach zainteresowane są osoby rozliczające podatek dochodowy. Ich zastosowanie ograniczone jest między innymi stosowaną formą opodatkowania. Pełne prawo do korzystania z ulg podatkowych mają jedynie podatnicy rozliczający się wg zasad ogólnych oraz skali podatkowej.

Do ulg podatkowych zaliczają się: zwolnienia, odliczenia, obniżki lub zmniejszenia, po zastosowaniu których obniżeniu ulega podstawa opodatkowania i wysokości podatku.

Jeżeli szukają państwo dodatkowych oszczędności czy przychodów dla domowego budżetu. Polecamy zapoznanie się z naszym rankingiem kont osobistych. Gdzie na bieżąco publikujemy promocje bankowe, pozwalające zyskać nawet kilkaset złotych w skali miesiąca.

Co określamy mianem ulgi podatkowej?

Ulga podatkowa inaczej preferencja podatkowa oznacza uzyskanie przez podatnika jednej z poniższych korzyści:

• obniżki
• zwolnienia
• zmniejszenia
• odliczenia od podatku.

Ulgi podatkowe mogą być bezterminowe lub ograniczone czasowo. Mogą też dotyczyć określonej grupy podatników lub działalności. Mogą mieć charakter podmiotowy, tzn. dotyczą tylko osób niepełnosprawnych lub przedmiotowy, czyli np. za świadczenie usług. Niektóre z ulg dotyczą wszystkich osób opłacających składki na ZUS, które pracodawca potrąca pracownikowi każdego miesiąca.

Zadaniem ulgi jest zapewnienie podatnikowi pewnego rodzaju wsparcia od państwa w wybranych obszarach życia, jak np. wspieranie rodziców przy wychowywaniu dzieci (ulga prorodzinna), informatyzacja gospodarstw domowych (ulga na Internet), czy ulga odsetkowa dla osób, które zaciągnęły kredyt na mieszkanie.

Dla kogo ulgi podatkowe?

W Polsce duża część ulg podatkowych związana jest z podatkiem od dochodów osobistych (PIT). Ulgi można podzielić na te:

• dotyczące wyłącznie osób fizycznych
• dotyczące przedsiębiorców opodatkowanych wg skali podatkowej
• dotyczące obu grup.

Rodzaje odliczeń (od przychodu, dochodu, podatku), czym jest przychód, a czym dochód?

Przepisy podatkowe obowiązujące w Polsce dają możliwość odliczenia od podatku, dochodu i przychodu. Ulga może obniżać podstawę opodatkowania, od której obliczany jest podatek, a także wysokość podatku.

Na przychód podatnika składają się wszystkie wpływy pochodzące z różnych źródeł jakie podatnik osiągnie w danym roku podatkowym. Najczęściej jest to wynagrodzenie brutto przemnożone przez ilość przepracowanych miesięcy. Są nim także kwoty uzyskane z najmu prywatnego.  

Dochód brutto jest kwotą jaką podatnik uzyska po zsumowaniu wszystkich przychodów i odliczeniu od uzyskanej kwoty składek na ZUS odprowadzanych przez pracodawcę w imieniu pracownika oraz kosztów uzyskania przychodu.

Dochód brutto stanowi podstawę opodatkowania, czyli kwotę, od której wyliczany jest podatek dochodowy. Od podstawy opodatkowania odlicza się niektóre ulgi, np. ulgę rehabilitacyjną, termomodernizacyjną, odlicza darowizny itp. Dzięki temu podstawa opodatkowania, jak i podatek są niższe. Do końca 2021 roku możliwe było odliczenie od wyliczonego podatku części składki zdrowotnej i ulgi prorodzinnej na dzieci. Od 2022 roku po zmianie przepisów wprowadzonych Polskim Ładem nie ma już możliwości skorzystania z ulgi zdrowotnej, a ulga prorodzinna rozliczana jest zgodnie z nowymi zasadami. W nowym (nie)Ładzie 2.0 powrócić ma częściowa możliwość odliczenia ZUS zdrowotnego dla przedsiębiorców. Jednak nie są to znaczące zmiany.

Wszystko o odliczeniach od dochodu/przychodu

Odliczenia oraz ulgi od przychodu/dochodu dotyczą wydatków poniesionych przez podatnika w danym roku podatkowym. Mają za zadanie odciążyć go od poniesionych wydatków. Przykładem może być ulga termomodernizacyjna związana z montażem paneli fotowoltaicznych, czy ociepleniem domu, a także ulga rehabilitacyjna pozwalająca obniżyć koszty wydatkowane na powrót do zdrowia swój lub dziecka. Z innych rodzajów wsparcia warto wymienić np. oszczędzanie na przyszłą emeryturę w IKZE, darowizny na rzecz fundacji i stowarzyszeń. Część ulg odlicza się od dochodu, a część od przychodu.

Odliczeniu od przychodu podlegają:

• składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS) – rozlicza pracodawca
• ulga za dojazd do pracy w ramach KUP – podatnik wskazuje ją samodzielnie
• PIT zero dla młodych (ulga dla młodych).

Odliczeniu od dochodu podlegają wydatki poniesione na:

• rehabilitację i leki (ulga rehabilitacyjna, ulga na leki)
• termomodernizację domu i fotowoltaikę (ulga termomodernizacyjna)
• darowizna
• ulga za oddanie krwi (ulga dla krwiodawców)
• składki na IKZE
• Internet.

Składki na ubezpieczenia społeczne

Składki ZUS (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) wylicza i odprowadza za pracownika pracodawca od przychodu, czyli kwoty wynagrodzenia brutto. Dzięki temu zostaje obniżona podstawa opodatkowania, a w rezultacie zostaje zmniejszony podatek do rozliczenia za dany rok podatkowy.

Przy umowach o pracę oraz umowach zlecenia, składki ZUS odprowadzane są przez pracodawcę w trakcie roku podatkowego w okresach miesięcznych. Samodzielnie składki odprowadza jedynie przedsiębiorca (działalność gospodarcza) oraz osoba osiągająca dochód między innymi z najmu prywatnego, czy dzierżawy, a także w innych przypadkach, w których brak jest możliwości opłacania składek przez płatnika (np. przy zatrudnieniu za granicą kraju, przy pobieraniu renty, czy emerytury zagranicznej).

Ulga za dojazd do pracy

Prawo do ulgi za dojazd do pracy mają osoby zatrudnione na umowę o pracę. W ramach ulgi mogą doliczyć do kosztów uzyskania przychodów dodatkowe wydatki związane z dojazdem do pracy. Dla większości pracowników, koszt ten wynosi 250 zł miesięcznie i stanowi rekompensatę poniesionych opłat za paliwo. W przypadku osób dojeżdżających do innej miejscowości komunikacją publiczną możliwe jest odliczenie w każdym miesiącu kwoty kosztów w wysokości 300 zł. Do środków komunikacji publicznej zaliczają się: autobusy, pociągi, komunikacja miejska i promy. Jeżeli wydatki na dojazd przekraczają 300 zł, to pracownik ma prawo ubiegać się o wyższy zwrot. Wniosek powinien zostać udokumentowany imiennymi biletami okresowymi.

Ulga dla młodych osób

Z ulgi skorzystają osoby młode przed ukończeniem 26 roku życia, które zatrudnione są na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, a także odbywają praktyki absolwenckie do kwoty przychodów 85 528 zł. Powyżej tej kwoty muszą zapłacić podatek wg skali podatkowej. Jednocześnie osoba taka ma obowiązek zapłaty należnych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Ulga dotyczy bowiem tylko podatku PIT.

Ulga rehabilitacyjna i na leki

Ta propozycja skierowana jest w stronę osób niepełnosprawnych lub osób, które utrzymują taką osobę i w związku z tym ponoszą koszty na rehabilitację lub inne wydatki związane z potrzebami życiowymi z zastrzeżeniem, że osoba niepełnosprawna jest członkiem najbliższej rodziny. Za najbliższą rodzinę uważa się współmałżonka, dzieci, rodzeństwo, rodziców/teściów. Aby skorzystać z ulgi, dochód osoby objętej opieką nie może przekroczyć wysokości 12-krotności renty socjalnej. Z dochodu wyłączone są świadczenia i zasiłki.

Ulga na leki jest częścią ulgi rehabilitacyjnej, co oznacza, że mogą z niej skorzystać osoby niepełnosprawne lub ich opiekunowie. Przysługuje na leki przepisane niepełnosprawnemu do stosowania stałego lub czasowego. Recepta powinna być wypisana przez lekarza specjalistę. Nie można odliczyć suplementów diety, ani leków wydawanych bez recepty lub niezwiązanych z niepełnosprawnością.

Od dochodu odlicza się różnicę pomiędzy ceną leku, a kwotą 100 zł w danym miesiącu. Do przyznania ulgi potrzebne są odpowiednie dokumenty potwierdzające wydatki, jak faktury, czy bankowe dowody zapłaty. Absolutnie do dowodów nie zaliczają się paragony.

Ulga termomodernizacyjna

Ulga termomodernizacyjna skierowana jest w stronę właścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych o ile ulepszają oni budynek w celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię, czy ogrzewanie itp. Do ulgi wlicza się też wymiana obecnych źródeł energii na odnawialne, jak np. fotowoltaikę. Maksymalna kwota do odliczenia wynosi 53 000 zł. Limit jest jednakowy dla każdego przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w każdym budynku, którego osoba ubiegająca się o ulgę jest właścicielem lub współwłaścicielem. Warunkiem jest ukończenie inwestycji w ciągu 3 lat liczone od końca roku, w którym został rozpoczęty remont.

Darowizna

Przekazywanie środków pochodzących z części majątku podatnika na cele charytatywne lub pożytku publicznego, czy na wsparcie osób w trudnej sytuacji życiowej, osób niepełnosprawnych, na ochronę zdrowia, na promocję nauki itp. zostało docenione przez państwo, które wspiera takie inicjatywy. Nagrodą i zachętą do takiego działania jest możliwość dokonania odliczenia od podstawy opodatkowania kwoty przekazanej na darowiznę. Łączny limit dla wszystkich darowizn w danym roku podatkowym nie może przekroczyć 6% dochodu. Do tego limitu wliczają się darowizny przekazane na cele religijne, kształcenie zawodowe i krwiodawstwo honorowe. Podmiotami obdarowanymi mogą być organizacje pozarządowe, których działalność nie ma na celu osiągnięcia zysku, kościoły, spółdzielnie socjalne, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.

W przypadku przekazania środków na działalność kościelną charytatywno-opiekuńczą można odliczyć od podstawy opodatkowania całą przekazaną kwotę.

Ulga dla krwiodawców

Odliczając darowiznę można w niej uwzględnić również oddanie krwi oraz jej składników. Ulga przewidziana jest dla honorowych dawców krwi i wynosi 130 zł za 1 oddany litr. Jako, że ulga podlega pod darowizny, to w jej przypadku obowiązuje również limit w wysokości 6% od dochodu liczony łącznie z przekazaniem na cele religijne, kształcenie zawodowe oraz na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Ulga IKZE

IKZE, czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, to sposób oszczędzania na emeryturę. Wpłaty na indywidualny rachunek IKZE mogą być odliczone od dochodu/przychodu. Odliczenie nie może przekroczyć w całym roku podatkowym łącznie kwoty 1,2-krotnosci przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za dany rok, które zostało określone w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym. W 2022 roku jest to kwota 7 106,40 zł. W 2021 roku było to 6 310,80 zł.

Dla osób prowadzących działalność gospodarczą kwota limitu jest wyższa i wynosi 1,8-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego. W 2022 roku wynosi 10 659,60 zł, a w 2021 roku: 9466,20 zł. Kwota przeciętnego wynagrodzenia w 2022 roku wynosi 5 922 zł.

Ulga na Internet

Ulga daje możliwość odliczenia od dochodu wydatków poniesionych na Internet w wysokości 760 zł w stosunku rocznym. Przysługuje jedynie w dwóch kolejnych latach. Później nie ma już możliwości skorzystania z niej. Limit 760 zł może wykorzystać każdy z małżonków, pod warunkiem że każdy z nich przedstawi dokumenty potwierdzające poniesione koszty. Takim dokumentem może być np. faktura wystawiona na oboje małżonków lub dwie odrębne umowy. 

Ulgi odliczane od podatku

Po odliczeniu ulg od przychodu i podstawy opodatkowania zostaje ustalony podatek dochodowy, od którego można odliczyć kolejne ulgi:

• prorodzinną (na dziecko)
• abolicyjną.

Do końca 2021 roku od podatku można było odliczyć część składki zdrowotnej. Od 2022 roku nie ma już takiej możliwości.

Ulga prorodzinna

Ulga prorodzinna, czyli ulga na dziecko należy się:

• rodzicom, opiekunom prawnym dziecka lub rodzicom zastępczym dziecka do ukończenia przez nie 18 roku życia
• rodzicom i opiekunom prawnym dziecka niepełnosprawnego, na które przysługuje zasiłek pielęgnacyjny lub, które otrzymuje rentę socjalną
• rodzicom i opiekunom prawnym dziecka, które jeszcze pobiera naukę (uczy się lub studiuje) do ukończenia 25 lat i które w poprzednim roku podatkowym nie uzyskało dochodów przekraczających 3 089 zł.

Z ulgi prorodzinnej mogą skorzystać osoby opodatkowane wg skali podatkowej lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W 2022 roku rodzice wychowujący czwórkę lub więcej dzieci mają prawo do zwolnienia z podatku przychodów do kwoty 85 528 zł. Osoba, która zdecyduje się na zwolnienie z podatku będzie mogła skorzystać z ulgi prorodzinnej tylko w części. Wysokość ulgi uzależniona jest od sytuacji rodzinnej i liczby dzieci. Przy jednym i dwójce dzieci, ulga na każde dziecko wynosi 1 120,04 zł, na trzecie – 2 000,04 zł, a na czwarte i kolejne – 2 700 zł.

Warunkiem skorzystania z ulgi jest limit dochodów, który dla małżeństw wynosi maksymalnie 112 000 zł rocznie, a dla osób samotnie wychowujących dzieci – 56 000 zł.

Ulga abolicyjna

Z ulgi abolicyjnej mogą skorzystać osoby uzyskujące dochody z pracy za granicą kraju. Wynagrodzenie z takiej pracy podlega również opodatkowaniu w Polsce. Aby podatki nie zostały pobrane podwójnie stosuje się metodę odliczenia proporcjonalnego. Od podatku w Polsce odejmuje się kwotę podatku zapłaconego za granicą. Odliczenie nie może przekroczyć kwoty 1 360 zł.

Ulgi dla przedsiębiorców

Większość ulg dla przedsiębiorców dotyczy tych rozliczających się wg skali podatkowej. Są to:

• ulga inwestycyjna – zwolnienie od podatku dochodowego do wysokości poniesionych kosztów i maksymalnej dopuszczalnej pomocy publicznej
• ulga badawczo-rozwojowa (B+R) – możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania części kosztów uzyskania przychodów związanych z taką działalnością, jak wynagrodzenia pracowników, uzyskanie ekspertyzy itp.
• ulga z tytułu prawa do własności intelektualnej – np. z tytułu patentu, oprocentowanie stawką preferencyjną 5%.

Inne ulgi obowiązujące w 2022 roku

• ulga na powrót 2022 – nowa ulga wprowadzona przepisami Polskiego Ładu. Skierowana jest w stronę osób powracających do kraju z zagranicy. Jej zadaniem jest zachęta Polaków do powrotu do kraju. Skorzystają z niej osoby, które przez ostatnie 3 lata nie mieszkały w kraju. W ramach ulgi osoba może liczyć na zerowy PIT w okresie 4 lat licząc od powrotu do Polski. Uzyskane przychody nie mogą przekroczyć wartości 85 528 zł w danym roku podatkowym
• ulga dla samotnego rodzica – nowa ulga wprowadzona przez Polski Ład. W ramach ulgi każdy samotny, uprawniony rodzic otrzyma ulgę w wysokości 1 500 zł niezależnie od wysokości osiąganych dochodów
• ulga na samochód – maksymalnie można odliczyć 2 280 zł. Warunkiem jest posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności bez konieczności wskazywania I, czy II grupy.

Autor artykułu

Michał Król

Pozostałe publikacje autora

Z wykształcenia finansista. Posiada wieloletnie doświadczenie w instytucjach finansowych i bankach. Czuwa nad merytorycznymi aspektami artykułów. Potrafi w jasny i prosty sposób wyjaśnić nawet zawiłe aspekty świata finansów. Na bieżąco śledzi nowości w świecie Fintechów i podpowiada jak najlepiej wykorzystywać funkcje poszczególnych z nich. Lubi Podróże, zainteresowany jest światem inwestycji i jest pasjonatem Lotnictwa.