Nowy Ład – Zasady wyliczania składki zdrowotnej

Nowy Ład – wysokość składki zdrowotnej dla działalności gospodarczej 2022

Rok 2022 przyniesie rewolucyjne zmiany za sprawą wchodzących w życie przepisów Polskiego Ładu, który został już podpisany przez prezydenta Andrzeja Dudę. Zmiany będą dotyczyły nie tylko podatków, ale także składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zmieni się jej stawka, a odliczenie jej części od podatku stanie się już niemożliwe. Składka będzie teraz zależna od dochodów, ale również od wybranej formy opodatkowania.

Zasady wyliczania składki zdrowotnej obecnie

Podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu i opłacanie składek daje nam możliwość korzystania bezpłatnie z opieki zdrowotnej. O tym, jak bardzo jest ona kosztowna przekonują się dobitnie Ci, którzy korzystają z pomocy prywatnej ze względu na krótsze znacznie terminy oczekiwania. Opłacanie składek jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy zarówno dla samego siebie, jak i pracowników. Aby je opłacać w prawidłowej wysokości należy wiedzieć, jak je odpowiednio wyliczyć. Aby zrozumieć, jak wiele się zmieni po wejściu w życie Polskiego Ładu, warto przypomnieć sobie, jak wygląda wyliczanie składki zdrowotnej obecnie.

Teraz wysokość składki zdrowotnej ustalana jest w formie zryczałtowanej. Podstawą składki jest 75% przeciętnego wynagrodzenia. Od tej podstawy naliczane jest 9% składki do opłacenia. Minimalna wysokość składki w 2021 roku ze względu na przeciętne wynagrodzenie w wysokości 5656,51 wynosi 4242,38 x 9%, co daje 381,81 złotych. Nowe składki od 2022 roku nadal będą wynosiły 9%, ale już nie od przeciętnego wynagrodzenia, a od uzyskiwanego dochodu, jednak nie mniej niż 270,90 złotych, czyli kwotę wyliczaną od podstawy w wysokości minimalnego wynagrodzenia, które wyniesie w 2022 roku 3010 złotych. Oprócz tych zmian, należy się liczyć z ogólnym wzrostem składek na ubezpieczenie społeczne w 2022. Całe szczęście nie będą one uzależnione od dochodu.

Nowe składki od stycznia czy dopiero od lutego?

Jak wiadomo, sposób wyliczania i rozliczania składki zdrowotnej będzie zależał w dużej mierze od wybranego sposobu rozliczania podatku. Od tego zależy także czas, od którego zaczną obowiązywać nowe przepisy dla poszczególnych przedsiębiorców. W przypadku tych opłacających podatek liniowy lub według skali podatkowej jeszcze w styczniu będzie obowiązywało ustalenie składki zdrowotnej na dotychczasowych zasadach. Wysokość składki zdrowotnej będzie znana dopiero pod koniec stycznia, kiedy zostanie podane przez GUS przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w ostatnim kwartale 2021 roku. Od lutego zaś składka będzie już zależała od dochodu i rodzaju opodatkowania. W przypadku zaś przedsiębiorców, którzy wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych bądź kartę podatkową, nowe zasady dotyczące składki zdrowotnej będą obowiązywały od razu już od stycznia 2022.

Składka zdrowotna a opodatkowanie na zasadach ogólnych

Przedsiębiorcy, którzy wybierają opodatkowanie na zasadach ogólnych, czyli inaczej skalę podatkową opłacają co miesiąc składkę zdrowotną, której podstawą wymiaru jest dochód osiągnięty w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka. Dochód za pierwszy miesiąc jest różnicą między osiągniętymi przychodami, a kosztami uzyskania przychodów. Dodatkowo dochód ten jest pomniejszany jeszcze o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne opłaconych w tym miesiącu, o ile nie zostały już wliczone w koszty uzyskania przychodów.

Natomiast dochód za kolejne miesiące jest już różnicą między sumą przychodów od początku roku i sumą kosztów uzyskania przychodów od początku roku. Dochód ustalony w ten sposób zostaje jeszcze pomniejszony o sumę dochodów za poprzednie miesiące oraz różnicę między opłaconymi składkami na ubezpieczenia społeczne i sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Dochodu nie pomniejsza się jednak o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. W ustawie zostanie wprowadzone pojęcie „roku składkowego”. Będzie on obowiązywał od 1 lutego do 31 stycznia roku następnego. Jest to związane z ustalaniem składki na podstawie dochodów z poprzedniego miesiąca.

Składka zdrowotna będzie nadal miała stawkę 9%, ale od nowej podstawy wymiaru, a więc dochodów, jednak nie może wynosić mniej niż 9% od minimalnego wynagrodzenia, które w 2022 roku będzie wynosiło 3010 złotych. Najniższa możliwa składka zdrowotna wyniesie więc 270,90 złotych. Nawet jeśli przedsiębiorca nie osiągnie żadnych dochodów w danym miesiącu, składkę musi zapłacić. W momencie poniesienia straty podstawą składki zdrowotnej staje się bowiem minimalne wynagrodzenie. Ponadto sposób ustalania dochodu na potrzeby wyliczenia składki zdrowotnej będzie różnił się od sposobu ustalania dochodu na cele podatkowe. Niestety nie ma żadnego górnego limitu składki zdrowotnej, co z pewnością uderzy w przedsiębiorców, którzy zarabiają najwięcej.

Przykład wyliczenia składki zdrowotnej przy skali podatkowej

Wyobraźmy sobie przedsiębiorcę, którego przychody w pierwszych trzech miesiącach roku wynoszą kolejno: styczeń – 6000 zł, luty – 7000 zł, marzec – 16000 zł. Natomiast koszty uzyskania przychodów kształtują się następująco: styczeń – 3500 złotych, luty – 2000 złotych, marzec – 9000 złotych. Wyliczenie kwoty składki zdrowotnej za te miesiące będzie wyglądało następująco:

• styczeń – jeszcze nie bierzemy pod uwagę dochodu i obliczamy składkę na zasadach obowiązujących przed zmianami, czyli od podstawy wynoszącej 75% przeciętnego wynagrodzenia w ostatnim kwartale poprzedniego roku, którego wartość będzie znana dopiero pod koniec stycznia;
• luty – należy przyjąć dochód styczniowy, czyli 2500 złotych. Jest to mniej niż minimalne wynagrodzenie 3010 złotych, więc to ono będzie podstawą wymiaru składki w tym miesiącu. Składka wyniesie więc 270,90 zł;
• marzec – tutaj trzeba już wyliczyć dochód narastająco za luty, a więc: (6000 + 7000 zł) – (3500 + 2000 zł) – 3010 zł, co daje 4490 złotych. Składka wyniesie więc tutaj 404,10 złotych;
• kwiecień – znów obliczamy narastająco dochód za marzec, czyli: (6000 + 7000 + 16000 zł) – (3500 + 2000 + 9000) – (4490 + 3010 zł). Daje to równe 7000 złotych, a składka wynosi okrągłe 630 złotych;

Oto przykładowe kwoty składki zdrowotnej dla konkretnej sumy dochodów: przy dochodach w wysokości 5000 złotych składka wyniesie 450 złotych, przy 0000 złotych będzie to już 810 złotych, a przy dochodach powyżej 10 000 złotych będzie już wynosiła 900 zł. Przy dochodach na poziomie 20 000 składka zdrowotna osiągnie wartość 1800 złotych, a przy 30 000 złotych już grubo przekroczy dwa tysiące, bo wyniesie aż 2700 złotych. Oczywiście są to wyliczenia dla przedsiębiorców, w przypadku osób na etacie sposób wyliczania składek jest minimalnie inny.

Składka zdrowotna a podatek liniowy

Przedsiębiorcy, którzy wybiorą formę podatku liniowego uzyskają korzyść w postaci znacznie niższej stawki składki zdrowotnej, bo będzie to jedynie 4,9%. Zasady obliczania podstawy składki są tutaj identyczne jak przy skali podatkowej. Jednak kwota 270,90 zł, czyli minimalna wysokość składki obowiązywała będzie aż do dochodu w wysokości 5520 złotych w miesiącu. Przy dochodach w wysokości 10000 złotych będzie wynosiła już jednak 490 złotych, przy 15 000 złotych będzie to 735 złotych, przy 20 000 złotych składka wzrośnie do 980 złotych, przy 25 000 złotych do 1225 złotych, a przy 30 000 złotych przekroczy już 1400 złotych wynosząc dokładnie 1470 złotych.

Składka zdrowotna a ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Przedsiębiorcy, którzy wybierają ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą płacili składkę zdrowotną zależną już nie od dochodów, ale właśnie osiąganych przychodów w roku kalendarzowym. Podstawą wymiaru składki będzie w tym przypadku odpowiednia procentowa stawka przeciętnego wynagrodzenia w miesiącu w sektorze przedsiębiorstw w ostatnim kwartale poprzedniego roku. Sama stawka ma zależeć od uzyskanych przychodów, a składka ma wynosić 9% tej podstawy. Przyjmijmy, że przeciętne wynagrodzenie za ostatni kwartał 2021 roku wyniesie 5885,75 złotych, miesięczne składki będą wyglądały tak:

• przy rocznym przychodzie w wysokości do 60 000 złotych i podstawie w wysokości 60% przeciętnego wynagrodzenia będzie to 317,83 złote;
• przy rocznym przychodzie w wysokości do 300 000 złotych i podstawie wynoszącej całość przeciętnego wynagrodzenia składka wyniesie 529,72 złotych;
• przy rocznym przychodzie wyższym niż 300 000 złotych i podstawie wynoszącej aż 180 % przeciętnego wynagrodzenia wysokość składki wyniesie aż 953,49 złotych;

Pamiętajmy, że tutaj również przychody mogą być pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne pod warunkiem, że nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem muszą dokładnie śledzić przychody i w razie przekroczenia progu już za miesiąc wystąpienia przekroczenia trzeba zapłacić wyższą składkę zdrowotną. Oznacza to niestety również to, że jeśli przychody w ciągu roku wzrosną do drugiego lub trzeciego progu, trzeba będzie opłacić wyrównanie za poprzednie miesiące według stawki, która będzie obowiązywała w ostatnim miesiącu roku. Na dopłatę jest termin miesiąca od upływu terminu złożenia zeznania rocznego za ubiegły rok, czyli do 31 marca.

Składka zdrowotna uproszczona

Przedsiębiorcy, którzy w bieżącym roku wybiorą ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą mieli możliwość opłacania składki uproszczonej, pod warunkiem, że prowadzili działalność przez cały poprzedni rok kalendarzowy. Chodzi o sytuacje, kiedy w poprzednim roku korzystało się z innej formy opodatkowania. W tej sytuacji do określenia kwoty składki zdrowotnej przedsiębiorca może przyjąć przychody z roku poprzedniego pomniejszone o kwotę składek społecznych jeśli nie zostały ujęte jako koszty uzyskania przychodów bądź odliczone od dochodów. Taką miesięczną podstawę składki należy stosować już przez cały rok.

Składka zdrowotna a karta podatkowa

W tym przypadku obliczanie składki zdrowotnej jest najprostsze, gdyż podstawą składki jest po prostu minimalne wynagrodzenie. Osoby stosujące tę formę opodatkowania przez cały rok będą po prostu płaciły składkę najniższą – 270,90 złotych.

Oprócz tego składkę zdrowotną 9 procentową od podstawy w postaci całości przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw będą musieli opłacać wspólnicy spółek komandytowych, właściciele jednoosobowej spółki z o.o. oraz akcjonariusz prostej spółki akcyjnej.

Zwolnienia ze składki zdrowotnej czyli składka „zerowa”

Nowe przepisy przewidują również w kilku przypadkach zwolnienia ze składki zdrowotnej. Zwolnienie będzie dotyczyło emerytów, którzy pozostają aktywni zawodowo i nie pobierają świadczenia z ZUS, rodzice minimum 4 dzieci spełniający odpowiednie warunki oraz osoby, które wrócą z zagranicy. Nie ma na razie potwierdzenie, czy przepisy te zostały ustalone celowo, czy wynikają z luki w przepisach.

Składka zdrowotna osób współpracujących

Trzeba jeszcze wspomnieć o osobach współpracujących przy prowadzeniu działalności. W ich przypadku składki zdrowotne będzie się wyliczało jeszcze inaczej. Podstawą ich składki będzie przeciętne wynagrodzenie miesięczne w sektorze przedsiębiorstw wraz z wypłatami z zysku. Stawka także będzie wynosiła 9%. Przyjmując obecne przeciętne wynagrodzenie 5885,75 zł, składka wyniesie 529,72 złote. To znaczy, że takie osoby mogą mieć czasem wyższą składkę niż sam przedsiębiorca.

Składka zaś będzie obowiązywała już od 1 stycznia. Na koniec pamiętajmy o różnych terminach opłacania składki zdrowotnej. Od stycznia 2022 termin na zapłatę będzie do 20 dnia miesiąca w wyniku naliczania składki od dochodu z poprzedniego miesiąca. Składki za styczeń więc trzeba będzie zapłacić do 20 lutego. Jednak firmy powinny przesyłać deklaracje za ubezpieczonych nadal do 15 dnia miesiąca. Od 2022 niestety co miesiąc trzeba będzie składać deklarację ZUS DRA. Zostanie zniesione zwolnienie, które dotąd przysługiwało niektórym przedsiębiorcom.

Autor artykułu

Maciek Król

Pozostałe publikacje autora

Ukończył studia w Szkole Głownej Handlowej. Zawodowo związany z branżą farmaceutyczną od strony finansowej. Pasjonat rynków finansowych, giełdy i inwestycji. Z sukcesami pomnaża prywatne środki na Warszawskim Parkiecie. W Finhack'u dba o aspekt merytoryczny artykułów finansowych i pomaga planować przyszłe treści dla naszych czytelników.