Gwarancja BFG – czy nasze pieniądze są bezpieczne w bankach?

Niewiele jest dziś osób, które nie mają konta w banku. Szczególnie w kontekście wprowadzonych regulacji przeciwdziałania wykluczeniu finansowemu. Dzięki czemu, każdy ma zapewniony dostęp do do darmowego rachunku podstawowego. Sam ROR w banku to bardzo wygodny sposób przechowywania środków finansowych. Tylko, czy na pewno są one tam bezpieczne? Mało kto chyba zastanawia się nad tym, co stanie się z jego pieniędzmi, jeśli bank, w którym ma konto, zbankrutuje. Na szczęście nie musimy się o to martwić. Gwarancja BFG umożliwia szybkie odzyskanie pieniędzy z konta, twoje środki są chronione do kwoty aż 100 tys. euro. Czym jest BFG, kogo obejmuje ochroną i skąd BFG ma środki na wypłaty gwarancji?

Co to jest BFG?

BFG, czyli Bankowy Fundusz Gwarancyjny, to podmiot, który gwarantuje depozyty ulokowane w bankach bądź SKOK-ach. Instytucja działa od 1994 roku, kiedy została powołana na podstawie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Od października 2016 roku zaś zasady funkcjonowania BFG określa ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Podstawowym zadaniem BFG jest wypłata klientom środków objętych ochroną, kiedy bank lub SKOK ogłosi upadłość. Środki te otrzymują oczywiście klienci banków, a ich wysokość ściśle określają przepisy w ustawie. Instytucja ma również uprawnienia do kontroli oraz przeprowadzania restrukturyzacji podmiotów, którym grozi upadłość. Nadrzędną misją BFG jest zaś ochrona stabilności krajowego systemu finansowego.

Kogo obejmuje ochrona BFG, a kogo nie?

Ochroną BFG objęte są wszystkie depozyty klientów indywidualnych, a także niektóre depozyty klientów instytucjonalnych. Na ochronę środków mogą więc liczyć osoby fizyczne, prawne, szkolne kasy oszczędnościowe, pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe, rady rodziców oraz inne jednostki mające przyznaną zdolność prawną. W SKOK-ach zaś finansową ochronę mają zapewnioną osoby fizyczne, organizacje pozarządowe, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie, związki zawodowe oraz kościelne jednostki organizacyjne i związki wyznaniowe mające osobowość prawną. Wsród listy banków objetych BFG znajdują się rachunki w naszym ranking kont osobistych oraz rankingu rachunków firmowych.. Ochroną objęte nie są natomiast wpłaty pochodzące z tytułu wkładów członkowskich, udziałów oraz opłat wpisowych do SKOK-ów i banków spółdzielczych. Ochronie nie podlegają również elektroniczne pieniądze czy środki na rachunkach do 2,5 euro, na których przez ostatnie 2 lata nie dokonano żadnego obrotu poza pobraniem prowizji czy dopisywaniem odsetek. Należy również pamiętać, że BFG nie chroni depozytów samych instytucji finansowych, czyli jak dany bank/instytucja finansowa lokuje środku w innym banku, czyli:

• banków i SKOK-ów;
• NBP i Skarbu Państwa;
• TFI czyli funduszy inwestycyjnych;
• zakładów ubezpieczeniowych;
• jednostek samorządu terytorialnego;

Pamiętajmy również, że BFG nie obejmuje ochroną funduszy ulokowanych w firmach podszywających się pod banki, czyli tak zwanych parabankach. Czarna lista KNF pokazuje, że takich firm jest sporo. Wszyscy pamiętamy aferę Amber Gold, właśnie jednej z takich firm, której zaufało ponad 19 tys. osób i ulokowało w depozytach ponad 800 mln złotych. Niestety klienci nie przejmowali się brakiem ochrony oraz zgodą na prowadzenie przez podmiot tego typu działalności. Dotąd jeszcze toczą się postępowania sądowe w tej sprawie. To najlepszy przykład, aby nie ufać firmie, która nie jest bankiem (nie ma licencji bankowej).

Bankowy fundusz gwarancyjny – kwota do jakiej jesteśmy chronieni

Teoretycznie maksymalna kwota jaką można uzyskać z BFG to 100 tys. euro dla każdego banku, w którym posiadamy depozyty. Jest to równowartość około 450 tys zł. Zwrot pieniędzy możemy otrzymać niezależnie od rodzaju rachunku. Większość ludzi nie musi więc przejmować się specjalnie możliwością bankructwa banku, bo pieniądze zostaną szybko zwrócone. Co jednak w przypadku, gdy na rachunku mamy kwotę większą niż 100 tys euro czyli 450 tys. zł? Niestety, otrzymamy tylko te 100 tys euro, a reszta pieniędzy możemy ewentualnie odzyskać w postępowaniu upadłościowym (jednak będzie to raczej tylko część środków).

Dlatego bardzo zamożne osoby lub firmy osiągające zyski przekraczające tę kwotę powinny rozlokować pieniądze na kilku rachunkach, tak by na żadnym z nich nie została przekroczona kwota 100 tys. euro. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre banki świadczą swoje usługi pod więcej niż jedną nazwą. Tak jest w przypadku banku PKO BP (Inteligo),  Alior Banku (T-mobile usługi bankowe), czy Banku Pocztowego (EnveloBank). Jeśli ulokujemy po 100 tys. euro w takich dwóch bankach, także przekroczymy kwotę objętą gwarancją i otrzymamy tylko połowę zwrotu.

Warto jednak pamiętać, że są pewne wyjątkowe przypadki, kiedy BFG może wypłacić więcej pieniędzy. W szczególnych przypadkach może to być nawet 200 tys euro. Może tak być, jeśli środki na rachunku pochodzą ze sprzedaży domu lub mieszkania niezwiązanego z prowadzoną działalnością, środki nabyte w spadku, wypłaty z ubezpieczeń, wypłaty odprawy pieniężnej, emerytalnej czy rentowej lub środki z podziału majątku po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej, czyli po rozwodzie.  Szczególną ochronę posiadają także środki pochodzące z wypłat odszkodowań. Podwyższony limit obowiązuje przez okres 3 miesięcy od wpływu środków z wymienionych wyżej tytułów.

Co jest objęte gwarancją BFG?

Tak naprawdę co właściwie obejmuje gwarancja BFG? BFG obejmuje „środki pieniężne zgromadzone przez deponenta na rachunkach bankowych lub na rachunkach w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (złotowe i walutowe)„. Tym samym zagwarantowane mamy i.in:

• Depozyty na rachunkach złotówkowych i walutowych
• Pieniądze na kontach oszczędnościowych
• Środki na Lokatach

Można śmiało powiedzieć, iż wszystkie pieniądze w banku są chronione.

Przymusowa restrukturyzacja banku przez BFG

BFG może dokonywać również przymusowych restrukturyzacji banków, które popadną w finansowe tarapaty. Jest to narzędzie, które pozwala zapobiec upadłości banku i tym samym ochronić środki klientów w depozytach. Do tej pory przeprowadzone zostały cztery restrukturyzacje, a najgłośniej było o restrukturyzacji Idea Banku , który od dawna miał problemy z wypłacalnością, a jego upadłość zagroziłaby całemu systemowi bankowemu w kraju. BFG zdecydowało więc o przeniesieniu części środków do Banku Pekao. Dzięki temu zabezpieczone zostały środki wielu tysięcy ludzi. Restrukturyzacja jest opcją ostateczną, kiedy rezultatów nie przynoszą już inne działania naprawcze, takie, jak plany naprawcze czy kurator. Kolejnym przykładem była restrukturyzacja Getin Banku o czym poniżej

Ochrona BFG praktyczne przypadki z ostatnich lat

W teorii jesteśmy chronieni do 100 tyś Euro. Jednak jak to wygląda w praktyce sprawdzamy na przypadkach Idea Banku i Getin Noble Banku. Obie instytucje miały poważne problemy i można stwierdzić , iż w jakimś stopniu stały się niewypłacalne. W praktyce 100% depozytów trzymanych w tych bankach zostało wypłacone/zachowane.

W przypadku Idea Banku, został on przejęty przez PEKAO za przysłowiową złotówkę i bezpieczeństwo depozytów po przejęciu zapewniło własnie PEKAO. Tym samym BFG nie dopuścił do momentu faktycznej niewypłacalności tylko dokonał przymusowej restrukturyzacji instytucji. O ile depozyty w banku były bezpieczne, to koszty dla akcjonariuszy i obligatariuszy były bardzo wysokie. Wszystkie akcje i obligacje podporządkowane, notowane na giełdzie zostały umorzone. W rezultacie jednego dnia mieliśmy obligacje/akcje, następnego dnia „zniknęły”.

W przypadku Getin Banku, działanie było zgoła inne. Znowu BFG nie dopuściło do momentu faktycznej upadłości, tylko została dokonana przymusowa restrukturyzacja. W tym przypadku, banki komercyjne stały się udziałowcami Getin Banku w zamian za wykupienie udziałów. Obecnie bank funkcjonuje pod nową nazwą Vevo Bank i wszystkie depozyty zostały zachowane. Podobnie jak w przypadku Idea banku, to akcjonariusze i właściciele obligacji podporządkowanych ponieśli największy koszt tej restrukturyzacji. Zwyczajnie te instrumenty finansowe zostały umorzone i ich właściciele pozostali z niczym.

Ryzyko upadłości banku

Jak widać z powyższych przykładów, szansa że dany bank np. Millennium, mBank, Santander, Alior Bank itp. upadnie jest praktycznie zerowa. Po pierwsze obecnie wszystkie największe banki komercyjne mają stabilną sytuację finansową. No może Millennium Bank jedynie ucierpiał w ostatnim czasie ze względu na kredyty frankowe. Jednak dalej bardzo daleko mu do upadłości. To nawet w przypadku pogłębiających się problemów, nad bezpieczeństwem sektora bankowego czuwa szereg instytucji. Mają one konkretne instrumenty, które zapobiegają ewentualnej niewypłacalności. Działanie zaczyna się od klasycznej restrukturyzacji, wprowadzeniu dokładniejszego nadzoru a kończy na przymusowej restrukturyzacji i przejęciu banku. Dzięki czemu system bankowy i środki w nim są w pełni bezpieczne. Jeśli się obawiacie o własne pieniądze, warto przeczytać zasady bezpiecznego korzystania z konta. To jest realne zagrożenie dla zgromadzonych środków, ponieważ ilość oszustw i wyłudzeń jest całkiem spora, a same metody działania złodziej coraz bardziej wyrafinowane.

Co trzeba zrobić, aby otrzymać wypłatę z BFG?

Według obowiązujących przepisów, BFG wypłaca pieniądze w ciągu 7 dni roboczych od daty wskazanej przez Komisję Nadzoru Finansowego w decyzji jako dzień spełniania warunku gwarancji. Następuje ono z chwilą zawieszenia działalności banku i ustanowienia zarządu bądź zarządcy komisarycznego. Klient upadłego banku nie musi specjalnie nic robić, by otrzymać wypłatę. To bank lub SKOK, który zbankrutował, przygotowuje listę klientów, którym należy się zwrot środków i przekazuje ją do BFG. Następnie Fundusz przekazuje termin i miejsce wypłat do publicznej wiadomości. Zazwyczaj informacja ta pojawia się na stronie internetowej Funduszu oraz w dziennikach o zasięgu ogólnokrajowym w formie ogłoszenia. Klient musi jedynie zgłosić się do wskazanego podmiotu wypłacającego środki i okazać tam dowód tożsamości. Później może dokonać wypłaty wybierając preferowany sposób – przelew lub gotówka.

ile czasu na odbiór środków z BFG?

Odbiór środków jest możliwy na wniosek deponenta w biurze Funduszu w terminie do końca roku kalendarzowego, w którym upłynie 5 lat od zaprzestania działalności przez bank lub SKOK. Po tym czasie roszczenie z tytułu gwarancji BFG ulega przedawnieniu. Jeśli więc ktoś jest za granicą i nie może od razu odebrać pieniędzy, które miał w polskim banku, nie musi się martwić. Może to zrobić nawet znacznie później. Trzeba tylko pamiętać, aby wyliczając kwotę do wypłaty przyjąć odpowiedni kurs euro, który obowiązywał w dniu ogłoszenia upadłości przez bank lub SKOK.

Jak BFG pozyskuje środki na wypłaty gwarancyjne?

Wszystkie instytucje będące członkami systemu gwarantowania depozytów zobowiązane są do opłacania comiesięcznych składek na fundusz gwarancyjny oraz na fundusz przymusowej restrukturyzacji. Kwota zależy od wysokości aktywów będących w dyspozycji danego banku lub SKOK-u czy jego kondycja finansowa. Tylko w 2022 suma składek wpłacona przez banki wyniosła, aż 3,7 mld złotych. W samym funduszu w 2022 roku znajduję sie praktycznie 30 mld złotych. Warto zaznaczyć, iż BFG jest jedynie operatorem organizującym zwroty środków pod kątem prawno-technicznym. Przelewy zwrotów zaś są realizowane z kont największych banków w Polsce, działających na zlecenie BFG.

Co z kredytami w razie bankructwa banku?

Kiedy bank bankrutuje, jedni martwią się o pieniądze na kontach i lokatach, a inni mają nadzieję, że już nie będą musieli spłacać zaciągniętych tam kredytów. Niestety z punktu widzenia syndyka masy upadłościowej kredyty są jednym z najważniejszych składników majątku banku i to on przeprowadza ich egzekucję. Dług więc raczej nie przepadnie, a prędzej kredyty zostaną sprzedane komuś innemu, kto będzie nadal oczekiwał ich spłaty. Nie zmieni więc to sytuacji dłużnika poza tym, że ulec zmianie może najwyżej numer konta do spłacania rat.

Na szczęście bankructw banków i SKOK-ów jest coraz mniej. Najpoważniejszym bankructwem banku, jakie miało miejsce w naszym kraju, była upadłość SKOK-u Wołomin, ponieważ pozbawiło klientów dostępu do ponad 2,2 MLD złotych oszczędności.

Gwarancja BFG podusmowanie

Myślę, że po przeczytaniu powyższego artykuły można śmiało stwierdzić, iż „pieniądze są bezpieczne jak w banku”. Oczywiście warto dywersyfikować, to gdzie trzymamy nasze środku. Nawet nie ze względu na potencjalne, aczkolwiek bardzo odległe ryzyko upadłości banku. Są inne sytuacje w których możemy stracić tymczasowo lub permanentnie dostęp do własnych pieniędzy np. awaria banku, blokada rachunku, włamanie na konto i kradzież, oszustwo – skimming karty płatniczej itp. W tym przypadku świetnie sprawdza się powiedzenie – „nie trzymaj wszystkich jajek w jednym koszyku”. Dywersyfikacja w świecie finansów jest kluczowym i podstawowym zabezpieczeniem!

FAQ

Autor artykułu

Maciek Król

Pozostałe publikacje autora

Ukończył studia w Szkole Głownej Handlowej. Zawodowo związany z branżą farmaceutyczną od strony finansowej. Pasjonat rynków finansowych, giełdy i inwestycji. Z sukcesami pomnaża prywatne środki na Warszawskim Parkiecie. W Finhack'u dba o aspekt merytoryczny artykułów finansowych i pomaga planować przyszłe treści dla naszych czytelników.