mObywatel i mDowód – co to jest i do czego służy?

Dzięki transformacji cyfrowej, jaką przechodzi sektor publiczny, urzędy nie są już tak skostniałymi i „papierowymi” instytucjami jak jeszcze parę lat temu. Kolejki są mniejsze, bo coraz rzadziej mamy potrzebę, by wybierać się do urzędu z osobistą wizytą. Z roku na rok wdrażanych jest coraz więcej e-usług, a co za tym idzie, dokumenty coraz częściej przybierają formę elektroniczną. Dobrym przykładem na to, że podmioty administracyjne idą z duchem czasu i wsłuchują się w głosy obywateli na temat dostępu do nowoczesnych usług publicznych są projekty mObywatel i mDowód. Jak zacząć z nich korzystać i co można załatwić za ich pośrednictwem? Wyjaśniamy.

mObywatel i mDowód – podstawowe informacje

Nowe technologie sprawiają, że zmienia się nasz styl życia. Oczekujemy szybkich i wygodnych rozwiązań zarówno w sytuacjach codziennych, jak i formalnych. Odpowiedzią na te oczekiwania są projekty mObywatel i mDowód. Przyjrzyjmy się im bliżej.

mObywatel – co to jest?

mObywatel to publiczna aplikacja mobilna oraz portal internetowy, nad którymi czuwa Ministerstwo Cyfryzacji. Celem tych narzędzi jest usprawnienie kontaktu na linii obywatel – urząd oraz ułatwienie obywatelom codziennego życia. mObywatel daje dostęp do wielu e-usług urzędowych i jest cyfrowym portfelem na dokumenty.

Aplikację można pobrać bezpłatnie ze sklepu Google Play (dla urządzeń z systemem Android) lub App Store (dla urządzeń z systemem iOS). A serwis mObywatel.gov.pl jest dostępny z poziomu przeglądarki. Zalogujemy się do niego na dowolnym urządzeniu – smartfonie, komputerze, czy tablecie.

Oba narzędzia są warte uwagi. Na portalu dostępnych jest więcej e-usług niż w aplikacji. Natomiast tylko w aplikacji mObywatel 2.0 znajdziemy elektroniczne wersje wielu dokumentów.

mDowód – co to jest?

Od początków aplikacji mObywatel, tj. od 29 października 2017 roku obywatelom została udostępniona usługa mTożsamość. Za jej pomocą można było potwierdzić swoja tożsamość w kontaktach z obywatelami. Jednak nie zastępowała ona dowodu osobistego w sytuacjach formalnych, np. urzędach lub bankach.

14 lipca 2023 r. weszła w życie ustawa o aplikacji mObywatel. Na jej mocy wprowadzono mDowód, czyli elektroniczny dokument tożsamości i – co szczególnie istotne – zrównano jego ważność z plastikowym dowodem osobistym. Oznacza to, że nie trzeba już nosić przy sobie portfela z dokumentami. Wystarczy telefon z aplikacją mObywatel, ponieważ niemal w każdej sytuacji wylegitymujemy się mDowodem.

Należy jednak podkreślić, że nie jest on cyfrową kopią tradycyjnego dowodu. To zupełnie nowy dokument, który posiada własną, unikatową serię i numer oraz inną datę ważności i wydania. Jest ważny 5 lat. Dane pobierane są z Rejestru Dowodów Osobistych i rejestru PESEL.

Co ważne, korzystanie z mObywatela i mDowodu nie zwalnia z obowiązku posiadania tradycyjnego dowodu osobistego, ale nie trzeba go już przy sobie nosić.

Kto może korzystać z mDowodu?

mDowód to rozwiązanie dostępne dla osób, które posiadają:

• ważny dowód osobisty i profil zaufany (lub mogą potwierdzić tożsamość w inny sposób, np. przez bankowość internetową);
• smartfon z systemem:
  • Android w wersji co najmniej 7.0 LUB;
  • iOS 15 i wyższym.

Jakie dokumenty są dostępne w aplikacji mObywatel 2.0?

Smartfon nie jest już tylko portfelem na karty płatnicze, czy karty lojalnościowe. Dzięki aplikacji mobilnej mObywatel 2.0 to także cyfrowy portfel na najważniejsze dokumenty. Można z nich korzystać także w trybie offline, czyli bez dostępu do Internetu.

W aplikacji znajdziemy:

• mDowód;
• mPrawo jazdy;
• Tymczasowe prawo jazdy – jest ważne 30 dni od zdania egzaminu;
• Moje pojazdy, czyli informacje, m.in.: o aktualnej polisie OC, badaniach technicznych, stanie licznika; dla właścicieli i współwłaścicieli pojazdów;
• Karta Dużej Rodziny;
• Legitymacja emeryta-rencisty;
• Legitymacja szkolna;
• Legitymacja studencka;
• Legitymacja adwokacka;
• Legitymacja radcy prawnego;
• Legitymacja aplikanta radcowskiego;
• Diia.pl – dla obywateli Ukrainy, którzy przyjechali do Polski po 24 lutego 2022 r.;
• Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki;
• Prawo wykonywania zawodu położnej;
• Legitymacja poselska;
• Legitymacja senatorska;
• Legitymacja Ulgowych Usług Transportowych.

Jak już wspomnieliśmy, elektroniczne wersje dokumentów dostępne są wyłącznie w aplikacji mobilnej mObywatel 2.0. Nie znajdziemy ich, logując się do serwisu w przeglądarce.

Warto wiedzieć!

Aplikacja mObywatel cały czas się rozwija. Twórcy mają w planach wprowadzić jeszcze takie dokumenty jak:

• Legitymacje: honorowego dawcy krwi, osoby niepełnosprawnej, emeryta-rencisty MSWiA, doktoranta, nauczyciela;
• Prawo wykonywania zawodu: diagnosty laboratoryjnego, farmaceuty, lekarza, lekarza dentysty.

Jakie usługi są dostępne w mObywatelu?

mObywatel to także wiele przydatnych funkcji i e-usług publicznych. Poniżej prezentujemy wszystkie aktualnie dostępne rozwiązania:

• Bezpieczny autobus – po wpisaniu numeru rejestracyjnego można sprawdzić aktualne badanie techniczne i datę ważności OC danego autobusu;
• Mandaty – szczegóły opłaconych i nieopłaconych mandatów (np.: kwota do zapłaty; informacje o organie, który go wystawił; seria i numer mandatu);
• Zastrzeż PESEL – zabezpieczenie przed skutkami kradzieży tożsamości;
• Punkty karne – aktualny stan punktów karnych i informacje o wykroczeniach;
• Historia pojazdu – możliwość zweryfikowania historii dowolnego pojazdu po wpisaniu numeru rejestracyjnego i numeru VIN;
• Sprawdź PESEL – możliwość sprawdzenia, czy PESEL drugiej osoby jest zastrzeżony;
• E-wizyta w ZUS – możliwość umówienia się na wideorozmowę z pracownikiem wybranej placówki ZUS i dostęp do historii wideorozmów;
• e-Płatności (na razie usługa realizowana jest w pilotażu) – sprawdzanie i opłacanie urzędowych zobowiązań finansowych, powiadomienia o zbliżających się płatnościach;
• Naruszenie środowiska – możliwość zgłoszenia zdarzenia mającego negatywny wpływ na środowisko (np. wyrzucanie śmieci do lasu), zgłaszający może pozostać anonimowy;
• Jakość powietrza – informacje o aktualnym stanie powietrza w wybranym przez siebie miejscu;
• Firma – informacje o swojej jednoosobowej działalności gospodarczej, możliwość skopiowania i wysłania NIP-u lub REGON-u, udostępnienia danych do faktury, np. SMS-em oraz pobrania zaświadczenia o wpisie do CEIDG;
• Wybory – informacje o swoich prawach wyborczych, miejscu do głosowania i zbliżających się wyborach;
• e-Recepta – lista recept, możliwość pobrania recepty w formie PDF, realizacja recept bez podawania numeru PESEL;
• Polak za granicą – na bieżąco aktualizowane, pochodzące z Ministerstwa Spraw Zagranicznych najważniejsze informacje potrzebne podczas podróży zagranicznych, np. na temat bezpieczeństwa, szczepień, czy wymaganych dokumentów;
• Bilkom – lista biletów kolejowych, możliwość okazania biletu do kontroli na ekranie telefonu;
• Dodatek gazowy – możliwość wypełnienia i wysłania wniosku o refundację podatku VAT za paliwo gazowe; część danych uzupełnia się automatycznie;
• Małopolska Karta Aglomeracyjna – mieszkańcy Małopolski mogą sprawdzać i okazywać do kontroli bilety autobusowe, kolejowe, tramwajowe i parkingowe.

Warto wiedzieć!

Ministerstwo Cyfryzacji cały czas rozwija aplikację i planuje rozszerzyć zakres dostępnych usług o, m.in.:

• możliwość składania wniosku o dowód osobisty,
• usługę mStłuczka;
• możliwość zakładania jednoosobowych działalności gospodarczych.

mObywatel i mDowód – jak zacząć korzystać?

By zyskać dostęp do elektronicznych dokumentów i e-usług urzędowych, w pierwszej kolejności należy pobrać (ze sklepu Google Play lub App Store) i zainstalować aplikację mObywatel 2.0 na swoim urządzeniu. Następny krok to rejestracja. Poniżej prezentujemy, jak wygląda ten proces.

1. Otwieramy aplikację.
2. Na ekranie startowym wybieramy opcję Zarejestruj się.
3. Wyświetlą się informacje na temat aplikacji. Możemy klikać Dalej i po kolei się z nimi zapoznać lub kliknąć Pomiń i od razu przejść do rejestracji.
4. Klikamy Rozpocznij.
5. Zapoznajemy się z Regulaminem i Polityką prywatności, akceptujemy je i klikamy Dalej.
6. Ustawiamy hasło, którym będziemy logować się do mObywatela 2.0 (później możemy zmienić sposób logowania na PIN lub biometrię) i przechodzimy dalej.
7. Dodajemy pierwszy dokument. Możemy wybrać: mDowód, Diia.pl, legitymację szkolną lub studencką.
8. Zapoznajemy się z informacjami o mObywatelu i naciskamy Dalej.
9. Potwierdzamy tożsamość wybraną metodą – są różne w zależności od dokumentu.  Jeśli dodajemy:
   1. mDowód, to do wyboru mamy: profil zaufany, e-dowód i aplikację eDO App, bankowość elektroniczną;
   1. legitymację studencką lub szkolną, wykorzystujemy kod QR i kod aktywacyjny (o te dane trzeba poprosić w dziekanacie swojej uczelni lub sekretariacie szkoły).
10. Dodawanie dokumentu kończymy, klikając Gotowe.

Jak wyrobić mDowód?

mDowód jest częścią aplikacji mObywatel 2.0. Zatem, by korzystać z elektronicznego dokumentu tożsamości, najpierw musimy zainstalować i aktywować aplikację według powyższej instrukcji. Jak pisaliśmy wyżej, częścią tego procesu jest dodanie 1 z 4 głównych dokumentów. Jeśli w tym miejscu wybraliśmy mDowód, to będzie on widoczny w aplikacji od razu po rejestracji.

Dokumenty można dodać także później, klikając Dodaj w sekcji Dokumenty i postępując według instrukcji.

Gdzie można potwierdzić tożsamość mDowodem?

mDowód to pełnoprawny dokument tożsamości. Można się nim posługiwać tak samo jak jego tradycyjną wersją. Przy jego użyciu swoją tożsamość potwierdzimy, np.:

• w urzędzie;
• u notariusza;
• na poczcie, np. przy odbieraniu przesyłki;
• w przychodni;
• w wypożyczalni (np. samochodów, sprzętu sportowego, czy wodnego);
• w banku; np. możemy założyć ROR przez ranking kont osobistych
• w sądzie;
• w firmie ubezpieczeniowej;
• w punkcie usługowym, np. podpisując umowę na telefon, telewizję, Internet itp.
• podczas głosowania w wyborach lub referendum;
• w sklepie, kupując alkohol, papierosy, czy napoje energetyczne;
• w czasie egzaminu na prawo jazdy;
• w hotelu podczas zameldowania.

Jak widać, mDowód może przydać się w wielu sytuacjach. Jednak ma on pewne ograniczenia. Istnieją 2 wyjątki, w których nie jest honorowany i trzeba okazać tradycyjny dowód osobisty lub paszport. Dotyczy to:

• składania wniosku o nowy dowód osobisty;
• przekraczania granicy kraju – mDowód jest ważny tylko na terenie Polski.

Zatem mDowód nie będzie honorowany, np. na lotnisku. Jeśli planujemy podróż zagraniczną i chcemy oszczędzić sobie nerwów, musimy pamiętać o spakowaniu plastikowego dowodu osobistego. Cyfrowy dowód nie wystarczy, by wejść na pokład samolotu.

mObywatel i mDowód – jak wygląda potwierdzanie tożsamości?

Są 3 metody, aby potwierdzić swoją tożsamość lub zweryfikować tożsamość innej osoby przy użyciu mDowodu:

• wizualna;
• funkcjonalna;
• kryptograficzna.

Metoda wizualna

Polega na wzrokowej ocenie autentyczności dokumentu. Weryfikujący powinien sprawdzić, czy mDowód wyświetlony na ekranie smartfonu zawiera takie elementy jak:

• dane osobowe – imię i nazwisko, obywatelstwo, data urodzenia, PESEL;
• aktualne zdjęcie;
• biało-czerwoną flagę, która dynamicznie się porusza;
• hologram w kształcie godła, który zmienia barwę przy poruszaniu telefonem;
• status dokumentu, np. „dokument ważny”;
• tło z logo Sejmu RP i geometrycznymi kształtami;
• data i godzina – powinny być aktualne;
• data ostatniej aktualizacji.

Metoda funkcjonalna – mObywatel i mDowód

Tożsamość można potwierdzić także poprzez uruchomienie jakiejś usługi aplikacji lub wyświetlenie certyfikatu. Można skorzystać od razu z tej metody lub użyć jej jako dopełnienie metody wizualnej (jeśli mamy wątpliwości co do autentyczności dokumentu).

Metoda kryptograficzna

To najbezpieczniejsza metoda. Ministerstwo Cyfryzacji zachęca, by właśnie z niej korzystali urzędnicy oraz pracownicy banków. Odbywa się przy użyciu kodu QR lub 6-cyfrowego kodu. Jak to wygląda w praktyce? Poniżej krótka instrukcja.

1. Logujemy się do aplikacji mObywatel.
2. Wybieramy mDowód lub opcję Kod QR, która znajduje się w dolnym menu.
3. Wybieramy polecenie Potwierdź swoje dane.
4. Skanujemy kod QR, znajdujący się na telefonie osoby, która sprawdza nasze dane lub przepisujemy kod liczbowy (wcześniej osoba sprawdzająca musi wybrać na swoim urządzeniu opcję Kod QR lub Sprawdź dokument innej osoby i wygenerować kod QR).
5. Na ekranie naszego urządzenia pojawi się informacja, jakie dane i komu przekazujemy.
6. Zgadzamy się na przekazanie danych.
7. Gotowe. Na naszym telefonie wyświetli się komunikat o przekazaniu danych, a na urządzeniu osoby sprawdzającej – nasze dane. Co ważne, nie są one zapisywane na urządzeniu, np. urzędnika. Będą one widoczne tylko przez kilka minut, a potem znikną.

Warto wiedzieć!

Jeśli chcemy sprawdzić czyjeś dane, kod QR możemy wygenerować nawet bez rejestracji i logowania się do aplikacji mObywatel. Wystarczy po prostu mieć ją na swoim urządzeniu. Co więcej, dokument da się potwierdzić również z poziomu komputera przez stronę weryfikator.mobywatel.gov.pl.

Czy we wszystkich bankach można potwierdzić tożsamość mDowodem?

Nowa wersja aplikacji mObywatel i mDowód zaczęły obowiązywać 14 lipca 2023 r. Od tej pory cyfrowym dokumentem tożsamości można było wylegitymować się w wielu formalnych sytuacjach – w urzędzie, na poczcie, czy u lekarza, ale nie w banku. Instytucje, których dotyczy ustawa AML, czyli ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (m.in. banki, SKOK-i, fundusze inwestycyjne) zyskały trochę więcej czasu na przygotowanie się do obsługi klientów z mDowodem. Te instytucje mają obowiązek respektować mDowód na równi z plastikowym dowodem osobistym od 1 września 2023 r.

Jako pierwszy (28 sierpnia) mDowód zaczął honorować bank PKO BP. Kolejno dołączały do niego inne banki. Elektronicznym dokumentem tożsamości można posłużyć się w bankach znajdujących się w naszym rankingu kont osobistych, czyli, m.in.: w Banku Pekao, mBanku, ING Banku Śląskim, Alior Banku, BNP Paribas, Santander Bank Polska, czy Nest Banku.

Warto podkreślić, że instytucje zobowiązane są ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel do wdrożenia i respektowania nowego sposobu potwierdzania tożsamości. Zatem również w pozostałych bankach i innych instytucjach finansowych bez problemu powinniśmy wylegitymować się mDowodem.

Banki najczęściej korzystają z kryptograficznej metody potwierdzania tożsamości, polegającej na zeskanowaniu kodu QR wygenerowanego przez pracownika banku.

mObywatel i mDowód – czy można założyć konto w banku przy użyciu mDowodu?

Zgodnie ze wspomnianym wyżej aktem prawnym mDowód (zwany w ustawie dokumentem mObywatel) jest traktowany na takich samych prawach jak plastikowy dowód osobisty. Zatem banki nie powinny odmówić nam podpisania umowy o konto lub zrealizowania innej czynności, która wymaga potwierdzenia tożsamości, jeśli okażemy mDowód.

Dla przykładu, w komunikacie z 1 września 2023 r. Alior Bank informuje, że cyfrowym dowodem można wnioskować także o produkty kredytowe, np. pożyczkę, czy kartę kredytową. ING Bank Śląski zaznaczył, że nie ma ograniczeń co do czynności, jakie da się zrealizować z mDowodem. Bank Pekao także umożliwia otwarcie, m.in. Konta Przekorzystnego lub zlecenie innej dyspozycji po wylegitymowaniu się elektronicznym dokumentem tożsamości.

Należy jednak podkreślić, że dokument mObywatel – zgodnie z ustawową definicją – może być wykorzystywany tylko w relacjach wzajemnej fizycznej obecności stron. Oznacza to, że da się założyć rachunek przy użyciu mDowodu, jednak tylko, jeśli podpiszemy umowę w placówce. Nie użyjemy go, gdy zechcemy założyć konto lub zawnioskować o inny produkt zdalnie.

mObywatel i mDowód – czy to bezpieczne?

W aplikacji mObywatel można przechowywać wiele ważnych dokumentów – m.in. prawo jazdy i dowód osobisty. Nic dziwnego, że wiele osób zastanawia się, czy nasze dane będą tam bezpieczne. Jak zapewnia Ministerstwo Cyfryzacji, dzięki mObywatelowi załatwianie spraw urzędowych jest nie tylko proste i wygodne, ale i bezpieczne. Aplikacja korzysta z wielu form zabezpieczeń. To, m.in.:

• hasło logowania oraz możliwość logowania się PIN-em i biometrią, np. odciskiem palca;
• dwuetapowa weryfikacja tożsamości – profil zaufany, bankowość elektroniczna, e-dowód oraz potwierdzenie kodem SMS;
• szyfrowanie danych – dane nie są przechowywane w systemie aplikacji, a w specjalnym kontenerze danych;
• unikatowy certyfikat Ministerstwa Cyfryzacji nadawany każdemu urządzeniu;
• regularne audyty i testy bezpieczeństwa aplikacji;
• ograniczenia czasowe – osoba sprawdzające dane, np. urzędnik ma do nich dostęp tylko przez kilka minut; po tym czasie dane są usuwane z urządzenia.

Dodatkowo, Ministerstwo Cyfryzacji podkreśla, by pobierać aplikację wyłącznie ze sklepu Google Play lub App Store, regularnie ją aktualizować i zachowywać standardowe zasady bezpieczeństwa.