Na koniec marca 2023 roku w obiegu znajdowało się 43,8 mln kart płatniczych. Oznacza to, że na każdego Polaka przypada więcej niż jeden „plastik”. Coraz chętniej i częściej z nich korzystamy i doceniamy możliwości, jakie przed nami otwierają. Dobrze wiemy, jak wygląda typowa karta. Czy jednak jesteśmy w stanie rozszyfrować wszystkie informacje ukryte w tym niewielkim kawałku plastiku? Budowa Karty płatniczej to nie tylko pasek magnetyczny, czip czy jej numer.
Chyba nie chcielibyśmy, żeby każdy bank dyktował swoje wymiary kart. Być może byłby to świetny sposób, żeby się wyróżnić, ale niekoniecznie praktyczny. Wiązałoby się to, np. z szukaniem specjalnych bankomatów, które obsługują dany rozmiar karty. Problem mielibyśmy już z lokalnymi operacjami, a co dopiero za granicą. Być może w ogóle nie dałoby się użyć danego „plastiku”.
Na szczęście ktoś zawczasu o tym pomyślał. ISO (ang. International Organization for Standardization), czyli Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna określiła dokładne wymiary obowiązujące karty płatnicze na całym świecie. To jakie cechy fizyczne powinien posiadać standardowy „plastik”, zostało opisane w normie ISO/IEC 7810.
Karty płatnicze (debetowe, kredytowe itp.) obowiązuje format ID-1, czyli następujące wymiary:
Dodatkowo muszą mieć zaokrąglone krawędzie o promieniu 3,18 mm. Co ciekawe, dokument zawiera nie tylko informacje o wymiarach, ale także o pozostałych parametrach fizycznych, m.in.:
Normy ISO określają, jakie informacje powinny znajdować się na karcie. Sugerują także, gdzie powinny być umieszczone.
Na awersie karty płatniczej najczęściej znajdziemy:
Numer karty składa się z 16 cyfr. Całość jest podzielona na 4 grupy po 4 cyfry. Żadna z tych cyfr nie jest przypadkowa. Niesie ze sobą ważne informacje pozwalające zidentyfikować, np. numer rachunku posiadacza karty.
Pierwsza cyfra numeru karty określa branżę, do której należy instytucja, która ją wyemitowała. Przykładowo cyfra 8 przeznaczona jest dla sieci telekomunikacyjnych, a 1 i 2 dla linii lotniczych, 4/5/6 to cyfry zarezerwowane dla instytucji finansowych. Dodatkowo każda z nich oznacza inną organizację kartową:
Następne 5 cyfr to numer BIN (Bank Identification Number) oznaczający wystawcę „plastiku”.
Kolejne 9 cyfr identyfikuje rachunek posiadacza karty.
Szesnasta cyfra, zwana także cyfrą kontrolną pełni bardzo ważną funkcję. Jest wyliczana dzięki algorytmowi Luhna. Dzięki niej sprawdzana jest poprawność wpisanego numeru. Kiedy, np. płacąc za zakupy w Internecie, wprowadzamy długi ciąg liczb łatwo o pomyłkę. Każdy może pominąć lub dodać jakiś znak, czy zamienić cyfry.
Po wpisaniu numeru karty algorytmy zarówno w naszym komputerze, jak i komputerze odbiorcy dokonują obliczeń, które mają za zadanie zweryfikować, czy wpisany ciąg liczb jest prawidłowy.
Hologram to obraz (tekst, rysunek) dający wrażenie dwu- lub trójwymiarowości. Jego pełna zawartość widoczna jest dopiero przy odpowiednim świetle i ułożeniu karty. Na „plastikach” Visa znajduje się gołąb, a na kartach Mastercard – połączone planigloby.
Na kartach płatniczych hologramy umieszczane są przy użyciu techniki laserowej zazwyczaj metodą hot-stamping. Polega ona na wprasowaniu elementu w plastik. Specjalną folię holograficzną podgrzewa się matrycą przewodzącą ciepło. Klej i lakier trwale łączą się z powierzchnią karty, a hologram staje się nieusuwalny.
Dzięki temu hologramy stanowią dobre zabezpieczenie przed fałszerstwem. Ich produkcja to wysokie koszty. Nie da się zrobić tego w warunkach domowych. Potencjalni oszuści musieliby najpierw zainwestować w drogi sprzęt. Oczywiście zdarzają się tacy śmiałkowie, jednak nadal ten czynnik jest skutecznym ”odstraszaczem”. Pamiętajmy, że karta ma szereg zabezpieczeń nie tylko w formacie offline, ale także online – np. 3D secure czy Autoryzacja płatności.
Data ważności karty zapisywana jest w formacie MM/RR. Często obok znajdziemy dopisek „VALID THRU”. To, jak długo będziemy mogli posługiwać się daną kartą, zależy od instytucji, która ją wydała. Zazwyczaj to okres od roku do 5 lat.
Koniec okresu ważności upływa ostatniego dnia miesiąca, który widnieje na karcie. Po tym czasie karta jest nieaktywna. Jeśli spróbujemy zapłacić nią za zakupy, transakcja zostanie odrzucona, a kasjer ma prawo ją zatrzymać.
Zazwyczaj banki wznawiają karty automatycznie. Nowa najczęściej wysyłana jest pocztą i powinna trafić do nas w ciągu 14 dni. Dlatego należy pamiętać o aktualizacji danych w banku, jeśli się np. przeprowadzamy.
Chip (mikroprocesor) jest niewielkim układem scalonym, który zapisuje dane na karcie. Posiada 3 obszary. Każdy z nich przechowuje inne informacje:
Chip umieszcza się na „plastiku” za pomocą kleju, który wchodzi w reakcje z tworzywem i łączy się z nim na stałe. Dzięki temu jest niemożliwy do usunięcia.
Jego wielkość i lokalizację określają normy ISO. To prostokąt o wymiarach 12 x 9,7 mm lub 11 x 8 mm umiejscowiony na awersie po lewej stronie karty 18,5 mm od górnego brzegu i 9/9,5 mm od lewej krawędzi.
Niektóre karty mogą być używane tylko w kraju, w którym swoją siedzibę ma wydawca „plastiku”. Jeśli spróbujemy użyć jej za granicą, zostanie zablokowana. Karty lokalne są oznaczone, np. dopiskiem: „ valid only in Poland”, czyli „ważna tylko w Polsce”.
Karty międzynarodowe nie są specjalnie oznakowane. Można z nich korzystać zarówno w kraju, jak i za granicą. To, np. karty Visa, MasterCard, American Express, Diner Club. Większość kart ma zasięg międzynarodowy i bez problemu można nimi płacić za granicą. To oczym musimy pamiętać to sposobie przewalutowania płatności kartą w walutach obcych czy kwesti DCC (dynamic conversion change)
Na rynku dostępne są zarówno klasyczne karty, dostępne dla wszystkich klientów, jak i te przeznaczone dla konkretnych grup, np. klientów premium czy biznesowych. O rodzajach kart kredytowych stworzyliśmy oddzielny artykuł. Najczęściej różnią się one od siebie szatą graficzną. Tło „plastików” dedykowanych elitarnym użytkownikom jest zazwyczaj platynowe lub czarne. Na przodzie znajduje się także nazwa karty (Platinum, World Elite, Black czy Infinite).
Zdarza się, że typ karty oznaczony jest na awersie symbolem literowym. Są one inne dla każdej organizacji kartowej, np.: karty Visa Business – BV, karta Optima od American Express – OX.
Na awersie możemy znaleźć także:
Rewers karty składa się jedynie z kilku elementów:
Pasek magnetyczny (układ procesorowy) umiejscowiony jest w górnej części rewersu karty. Jego wymiary to 12 x 86 mm. Składa się z trzech ułożonych równolegle pól magnetycznych zabezpieczonych dodatkowo mikrodrukiem i elementami widocznymi jedynie w promieniach UV. Każde z nich zawiera inne dane:
Głowica umiejscowiona w terminalu lub bankomacie odczytuje te dane, które następnie są weryfikowane. Pasek magnetyczny przekazuje także informacje o sposobie potwierdzenia transakcji – podpis lub kod PIN.
Trzy cyfry umiejscowione najczęściej przy pasku podpisu lub pod paskiem magnetycznym to kod umożliwiający płatności kartą w Internecie. Pozwalają także zweryfikować transakcje przeprowadzane za pośrednictwem telefonu lub poczty.
Na kartach należących do MasterCard widnieje kod CVC2 (Card VerificationCode 2), a na „plastikach” Visa – kod CVV2 (Card Verification Value 2). W przypadku transakcji online, gdy jesteśmy proszenia o kod CVV należy podać CVC2 lub CVV2 w zależności od karty. Chociaż już nowe karty płatnicze opisują to pole jako CVV, bez podziału na CVC2 i CVV2.
Karty American Express posiadają czterocyfrowy kod i jest on umiejscowiony na awersie.
Pasek podpisu to miejsce, w którym posiadacz karty powinien się podpisać. Pod silikonową warstwą znajdują się elementy możliwe do dostrzeżenia wyłącznie w promieniach ultrafioletowych. Całość dodatkowo pokryta jest warstwą transparentnej farby. Jeśli ktoś będzie próbował zdrapać podpis, jednocześnie usunie farbę i ujawni się napis „karta nieważna”.
Nie wszystkie karty mają miejsce na podpis. Jeśli, jednak na danym „plastiku” jest specjalny pasek przeznaczony na podpis, musimy go złożyć. By rozwiać wszelkie wątpliwości, lepiej zapoznać się z regulaminem korzystania z karty. Niepodpisany „plastik” jest nieważny. Oznacza to, że sprzedawca nie powinien pozwolić na przeprowadzenie transakcji z jego użyciem. W praktyce, nikt na to nie patrzy i bez problemu zapłacimy niepodpisaną kartą.
Tył karty to także miejsce na informacje od wystawcy karty, czyli najczęściej banku. To, np.:
Zdarza się, że mamy w portfelu kartę debetową i kredytową. Mogą być zupełnie inne. Wtedy łatwo je odróżnić. Jak to zrobić, kiedy wyglądają identycznie?
Dzięki unijnemu rozporządzeniu MIF Reg (2016 r.)na każdej karcie płatniczej musi być dopisek o jej rodzaju. Nie określono jednak miejsca, w jakim ma się znajdować taka informacja. By upewnić się, czy karta, którą chcemy zapłacić to ta odpowiednia, trzeba ją dokładnie obejrzeć i poszukać napisu „debit” lub „credit”.
Więcej o danych kartach przeczytacie w naszych dedykowanych artykułach:
Obecnie większość kart wydawanych standardowo do konta osobistego ma funkcję zbliżeniową. Działają one w technologii NFC, która pozwala na przeprowadzenie transakcji bez konieczności umieszczania karty w czytniku. Wystarczy zbliżyć ją do urządzenia.
Karty zbliżeniowe mają specjalną antenę wykonaną z folii metalizowanej. Odbiera ona sygnał emitowany przez terminal. Urządzenie POS odczytuje takie dane, jak numer karty, jej termin ważności i specjalny kod dynamiczny, który pozwala na autoryzację płatności.
Cały układ elektroniczny wbudowany jest w kartę i niewidoczny dla użytkownika. By sprawdzić, czy nasz „plastik” obsługuje płatności zbliżeniowe, wystarczy go dokładnie obejrzeć. Najczęściej na awersie (obecnie zdarza się także na rewersie) powinien znajdować się specjalny symbol „rozchodzącego się echa”. Możemy też przetestować kartę w praktyce i po prostu spróbować zapłacić nią zbliżeniowo.
Opisany powyżej wygląd karty prezentuje klasyczne rozmieszczenie elementów. Warto dodać, że banki stale podążają za trendami rynkowymi i próbują się wyróżnić. W związku z tym, co jakiś czas aktualizują wygląd wydawanych kart.
Przykładem może być Santander Bank Polska. Od 1 lipca 2021 roku w całej Europie klienci tego banku otrzymują „plastiki” w nowym wydaniu. Ich projekt jest zgodny z zasadami organizacji kartowych.
Układ awersu został zmieniony na pionowy. Najbardziej zaskakujące jest jednak umiejscowienie elementów. Przód karty jest bardzo minimalistyczny. Na awersie znajdziemy jedynie mikroprocesor, logo Santander Bank Polska, logo organizacji kartowej i nazwę typu karty – debit, credit, business. W przypadku karty walutowej dodatkowo pod oznaczeniem typu karty znajduje się dopisek, jaką walutę ona obsługuje, np. EUR, USD, GBP.
Wszystkie inne dane umieszczono na rewersie. Co ciekawe, numer karty nie jest tłoczony. Czy to dobry pomysł? Czas pokaże. Niestety zdarza się, że napisy wycierają się, np. jeśli „plastik” noszony jest luzem.
Poza tym karta posiada wcięcie. Ma to pomóc w posługiwaniu się nią osobom niewidomym.
Na podobny układ „plastiku” zdecydował się Getin Bank. Dodatkowo, klienci tego banku mogą zindywidualizować swoją kartę, wybierając ulubione tło.
Podobny trend można zaobserwować w przypadku fintechów typu Aion Bank czy Revolut, gdzie karty zostały zaprojektowane w sposób minimalistyczny.
Karta płatnicza tylko na pierwszy rzut oka wygląda jak niepozorny kawałek plastiku. Rutynowo wypłacamy gotówkę, płacimy zbliżeniowo, robimy zakupy w Internecie przy użyciu karty. To wszystko stało się normą i na co dzień nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak skomplikowany mechanizm się za tym kryje.
Standardowa karta debetowa jest w stanie gromadzić dane o użytkowniku, banku i stale aktualizować te informacje. Dodatkowo każda karta posiada system zabezpieczeń. Niektóre możemy dostrzec gołym okiem, inne widoczne są dopiero przy użyciu specjalistycznych przyrządów. Każdy element i jego umiejscowienie jest starannie przemyślane.
Technologie, z których korzystamy codziennie, są trudne do zrozumienia dla normalnego użytkownika. Gdy pojawiły się karty zbliżeniowe, na początku podchodziliśmy do nich sceptycznie. Teraz stały się tak powszechne, że trudno wyobrazić sobie bez nich codzienne zakupy. Zdarza się nawet, że posiadacze, którzy wydają tylko niewielkie kwoty, mają problem z przypomnieniem sobie PIN-u. Dla nich przygotowaliśmy poradnik – jak zmienić pin do karty.
To niesamowite, że stale pojawiają się coraz to nowe nowinki, np. karty biometryczne. Pozwalają one na autoryzację transakcji, np. przy użyciu linii papilarnych. Być może za parę lat to właśnie one staną się kolejnym standardem płatności bezgotówkowych. Aktualna oferta popularnych banków komercyjnych jest dostępna w naszym rankingu kont osobistych. Gorąco zachęcamy do zapoznania się z tym rankingiem.
FAQ
Awers to nic innego jak „przód” karty płatniczej. Znajdują się tam m.in. następujące informacje: Numer karty, Data ważności, imię i nazwisko posiadacza, logo organizacji płatniczej czy nazwa banku/instytucji.
Rewers karty płatniczej to nic innego jak jej tył. Znajdują się tam następujące informację: Pasek magnetyczny, miejsce na podpis i kod CVV (CVC2/CVV2).
Jeśli chodzi o budowę czy wymiary, to tak. Wszystkie karty na całym świecie mają ten sam wymiar. Plastiki mogą się różnić umiejscowieniem informacji czy szata kolorystyczną. Dodatkowo mogą być wykonane z trochę innych materiałów (np. metalu). Zwykle szata kolorystyczna czy materiał zależy od prestiżu karty – gdzie te lepsza są w kolorach czarnych/platynowych i mogą być wykonane np. z metalu.
Jeśli nam zależy na płatności przy pomocy chipu w karcie, należy ja wsunąć do terminala płatniczego. W ten sposób terminal odczyta niezbędne dane a my będziemy w stanie przeprowadzić transakcję.
To nić innego jak data ważności naszej karty płatniczej wyrażona w miesiącu i roku. Przykłądowy MM/RR wygląda tak 08/25 i oznacza że nasza karta jest ważna do 08 miesiąca – czyli do ostatnie dnia sierpnia i do 25 roku czyli 2025 roku.
To nic innego jak kod zabezpieczający (Card Verification Value). Jest on niezbędny np. do przeprowadzania transakcji online. Ta informacja znajduję się na rewersie karty płatniczej.
Źródła:
Raport NBP o kartach płatniczych